Özel İlgi Turizmi Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Turizm hareketlerinin geleneksel anlamda gerçekleştirildiği yıllarda, kitle turizminin az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde patlama yapması, doğal ve kültürel mirasların tahrip olmasına neden olmuştur. Bu kapsamda çevre dostu turizm türleri ve uygulamaları ile insanlar bilinçlendirilerek, turizmin sürdürülebilir bir hal alması için gerekli çalışmalar yapılmış ve yapılmaya da devam etmektedir. Bu turizm türlerinden biri de kuşkusuz ki özel ilgi turizmidir. Peki, özel ilgi turizmi nedir? Çeşitleri nelerdir? Şimdi sizlere bu ve bunun gibi soruların cevaplarından bahsedelim.

Özel İlgi Turizmi Nedir?

Sürdürülebilir turizm anlayışının bir uzantısı olan özel ilgi turizmi; boş zamanı değerlendirme olarak adlandırılan rekreasyonel etkinliklerin, ziyaretçilerin özel ilgi alanlarına yönelik olarak gerçekleştirilmesi ve bireysel ya da grup halinde de nihayete erdirilmesine dayanan, uzmanlaşmış bir turizm türü olarak bilinmektedir. “Özel ilgi turizmi nedir?” sorusuna verilebilecek en net ve kısa cevap bu şekildedir. Bunun yanı sıra, pek çok farklı araştırmacı ve kurumun da turizme yönelik olduğu gibi özel ilgi turizmine yönelik de tanımları bulunmaktadır. Buradan hareketle net bir tanımın olduğunu söyleyemeyiz. Peki, özel ilgi turizminin özellikleri nelerdir?

Özel İlgi Turizmi Özellikleri

Alternatif turizm ile olan ilişkisi sebebi ile bazı araştırmacılar alternatif turizm ile benzer tanımlar yapmışlardır. Alternatif turizm ile eş anlamlı bir turizm türü olarak kullanan araştırmalar da bulunmaktadır. Ancak temelde aralarında farklar bulunur. Bu nedenle özel ilgi turizminin özelliklerinin bilinmesi gerekir. “Alternatif Turizm Nedir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz. Peki, özellikleri nelerdir?

• İlgi düzeylerine göre faaliyetleri araştırıp, bu faaliyetleri en uygun nerede gerçekleştirebileceklerini düşünerek hareket eden turistleri bünyesinde barındırmaktadır.
• Katılımcılar, özel ilgilerine karşılık olarak gerekli olan bilgilere ulaşabilecekleri kaynakları tercih ederler.
• Katılımcılar tatil süresince yalnızca özel ilgilerine uygun olan faaliyetlere katılıp, tatillerini bu şekilde tamamlarlar.
• Katılımcılar içsel motivasyonlu olarak dikkat çeker.
• Özel ilgiye göre yaş dağılımları farklılaşmaktadır.
• Ekonomik olarak orta ve yüksek gelir grubuna hitap etmektedir.
• Özel ilgi turizmine katılanların eğitim durumları yüksektir.
• Bireysel olarak gerçekleştirildiği gibi grup halinde de gerçekleştirilir.
• Katılımcılar çevreye karşı duyarlıdırlar ve sorumlu turizm kapsamında hareket ederler. “Sorumlu Turizm Nedir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.

Özel ilgi turizminin özellikleri yukarıdaki gibidir. Peki, özel ilgi turistinin özellikleri nelerdir?

Özel İlgi Turisti Özellikleri

Özel ilgilerine yönelik olan rekreatif faaliyetler gerçekleştiren ve çevreye duyarlı olan özel ilgi turistleri, farklı özelliklere sahiptirler. Özel ilgi turistlerinin özellikleri ise aşağıdaki gibidir:

• Kendilerine olan güvenleri fazladır.
• Eğitim ve gelir düzeyleri yüksektir.
• İsteklerine ve ilgilerine göre hareket ederler, ne istediklerini bilirler ve buna yönelik olarak araştırma yaparlar.
• Kültürel değerlere ve doğal kaynaklara karşı duyarlılık seviyeleri yüksektir.
• Gereksinim düzeyleri daha üst seviyededir.
• Kaliteli mal ve hizmet talepleri daha yüksektir.

Yukarıda da görüldüğü üzere kitle turistlerine göre daha farklı detaylara dikkat eden ve özel ilgileri bulunan bu turistler, sorumlu turizm projesi kapsamına uygun olarak hareket etmekte ve çevreye karşı duyarlılıkları ile dikkat çekmektedirler.

Özel İlgi Turizmi Çeşitleri Nelerdir?

Özel ilgiye dayalı turizm türleri 4 ana kategoriden oluşmaktadır. Kategorilerin her birinde yer alan turizm çeşitleri, bağlı olduğu kategori içerisinde yer almaktadır. Peki, özel ilgi turizmi türleri hangileridir?

Doğaya Dayalı Özel İlgi Turizm Türleri

Turizm sektörü genelinde yer alan turizm çeşitlerinin birçoğu doğa ile ilişkilidir. Kitle turizminin getirdiği olumsuzluklarla da doğa tahribat ile karşı karşıya kalmıştır. Bu nedenle çeşitli turizm türleri ve projeler ile insanın doğaya uyguladığı zarar azaltılmakta ya da ortadan kaldırılmaktadır. Peki, doğaya dayalı özel ilgi turizm türleri hangileridir?

• Agro Turizm (Tarım Turizmi): Tarımsal üretime katılan turistlerin, bilgi ve becerilerini, iş gücü ile çiftliklere aktarması, bunun karşılığında da konaklama ve yiyecek içecek hizmeti almalarını içeren bir turizm çeşididir.
• Akarsu Turizmi: Akarsularda gerçekleştirilen rafting ve kano gibi faaliyetlere katılmayı, bu faaliyetler ile birleştirici olan turizm mal ve hizmetlerinden yararlanmayı içeren bir turizm çeşididir.
• Botanik Turizmi: Endemik olan flora ve faunayı, özel olarak tasarlanmış botanik bahçelerinde görmeyi ve bu tür alanlarda yer alan turizm mal ve hizmetlerinden yararlanmayı içeren bir turizm çeşididir.
• Yayla Turizmi: Yaylalara giderek konaklamayı ve yayla bünyesinde yer alan turistik faaliyetlere katılmayı içeren bir turizm çeşididir.
• Sağlık Turizmi: Kişilerin sağlıklarını koruyabilmek ya da sağlıklarına kavuşmak için başka bir destinasyona tedavi amaçlı olarak seyahat etmesi ve aynı zamanda destinasyondaki turistik mal ve hizmetlerden yararlanmasını içeren bir turizm çeşididir.
• Kuş Gözlemciliği Turizmi: Yeryüzünde yer alan kuş türlerinin göçlerini, ekolojisini ve davranışlarını inceleyen bu turizm çeşidi; kuşların yerinde gözlemlenmesini ve bölgedeki turizm mal ve hizmetlerinden yararlanılmasını içermektedir.
• Kış Turizmi: Kış turizmi merkezlerine giden ziyaretçilerin, kayak merkezlerinde rekreatif faaliyetlere katılmasını içerir ve aynı zamanda kayak merkezlerinde çeşitli turizm mal ve hizmetlerinden yararlanma imkanı sunar.
• Hava Sporları Turizmi: Paraşüt, yamaç paraşütü ve balon gibi havada gerçekleştirilen aktivitelere katılmayı içeren bir turizm çeşididir.
• Kruvaziyer Turizmi: Büyük gezinti gemisi olarak bilinen kruvaziyerler, su üzerinde günlerce vakit geçirmeyi içermektedir. Kruvaziyer gemilerinde tüm turistik imkanlar bulunmakla beraber, belirli aralıklarla yakın destinasyonlara uğranmakta ve bu destinasyonlarda vakit de geçirilmektedir.

Doğa ile iç içe gerçekleştirilen özel ilgi turizmi çeşitleri yukarıdaki gibidir. Peki, hobiye odaklı olarak gerçekleştirilen özel ilgi turizm çeşitleri hangileridir?

Bir Hobiye Dayalı Özel İlgi Turizm Türleri

Hobi; özel bir merak içeren aktivitelerin gerçekleştirilmesi ve bu şekilde vakit geçirilmesidir. İşte turizm sektöründe de buna yönelik özel ilgi turizm çeşitleri bulunur. Peki, bir hobiye dayalı olarak sürdürülen özel ilgi turizm türleri hangileridir?

• Av Turizmi: Turist kabul eden ülke tarafından belirlenmiş yasalar çerçevesinde, izin verilmiş olan hayvanların avlanmasını içeren ve benzer turistik faaliyetleri de içerisinde barındıran bir turizm çeşididir.
• Golf Turizmi: Golf sporunun izlenmesi ya da oynanmasını içeren faaliyetler ile beraber bu faaliyetlerin gerçekleştirildiği destinasyonlara seyahati kapsayan bir turizm çeşididir.
• Şarap Turizmi: Üzüm ve şarap üretimi yapan destinasyonlara gitmek ve bu destinasyonlarda üzüm ile şarap tadımı yapmakla beraber, o destinasyonun şarap kültürünü, kültürel değerlerini deneyimlemek, akabinde de şarap ve üzüm festivali gibi etkinliklere katılmayı içeren bir turizm çeşididir.
• Alışveriş Turizmi: Alışveriş yapmak için seyahat etmeyi ve bu seyahatler sırasında destinasyondaki turistik mal ve hizmetlerden yararlanmayı içeren bir turizm çeşididir.
• Macera Turizmi: Doğal çevre ile etkileşim içerisinde olunup, içerisinde tehlike barındıran faaliyetlerin gerçekleştirilmesi ve kültürel gezi unsuru ile de iç içe olunmasını içeren bir turizm çeşididir.
• Mağara Turizmi: Turizme kazandırılmış, gerekli altyapı ve üstyapı çalışmaları yapılmış olan mağaraları ziyaret etmeyi ve çevresinde yer alan turistik mal ve hizmetlerden yararlanmayı içeren bir turizm çeşididir.
• Yat Turizmi: Yatları ile başka bir destinasyondan gelip veya gelinen destinasyonda yat kiralamayı, aynı zamanda marinacılık faaliyetlerinden yararlanıp, yardımcı turistik mal ve hizmetleri tüketmeyi içeren bir turizm çeşididir.
• Uzay Turizmi: Mars’a yönelik seyahatleri SpaceX geçtiğimiz zamanlarda başlatmıştı. Yüksek miktarda maliyeti gerektiren bu seyahat, uzay turizmi kapsamında yer almaktadır.
• Kumar Turizmi: Las Vegas ve Kıbrıs gibi kumar oynamaya izin veren ve bunun için gerekli olan yapıları içerisinde barındıran destinasyonları ziyaret etmek, kumar oyunu oynamak ve yardımcı turistik mal ve hizmetleri tüketmeyi gerektiren bir turizm çeşididir.

Hobiye dayalı özel ilgi turizm türleri yukarıdaki gibidir. Peki, kültüre dayalı özel ilgi turizm türleri hangileridir?

Kültüre Dayalı Özel İlgi Turizm Türleri

Kültürel mirasa ait yapıları görmeyi, kültürel mirasa ait değerleri yerine hissetmeyi ve keşfi gerektiren faaliyetler, özel ilgi gerektiren turizm türleri arasında yer almaktadır. Peki, bu turizm çeşitleri hangileridir?

• Kültür Turizmi: Kültürel değeri olan varlıkları görmek, incelemek, kültürel değerleri yerinde görme fırsatı yakalamak ve gerekli olan bilgileri edinmeyi içeren turizm çeşididir. Dünyada en önemli turizm çeşitlerinden bir tanesidir. Bir ülkenin ya da destinasyonun kültürel değerinin tanıtılması açısından da çok önemlidir. “UNESCO Dünya Miras Listesi” isimli içeriğimizi inceleyerek, UNESCO tarafından korumaya alınan kültürel miraslarımızı öğrenebilirsiniz.
• Hüzün Turizmi (Dark Turizm): Soykırımlar, doğal afetler, katliamlar ve bunun gibi toplumu derinden etkileyen olayların yaşandığı yerlerin ziyaret edilmesi ve o dönemin ruhunun hissedilmesini içeren bir turizm çeşididir. Ukrayna’da yaşanan Çernobil Nükleer Felaketi için Ukrayna’ya gitmek ve felaketin yaşandığı yeri ziyaret etmek ya da Sinop’ta bulunan Sinop Cezaevi’ni ziyaret etmek, hüzün turizmi için önemli örneklerdir. Daha detaylı bilgi için
• İpek Yolu Turizmi: “İpek Yolu Projesi” ile ipek yolunun güzergahındaki ülkeler arasındaki kültürel seyahatlerin canlandırılması ve diğer ipek yolu seyahatlerini içeren bir turizm çeşididir.
• Etnik Turizm: Toplumların kültürel değerlerini, yaşam biçimlerini ve toplumun öne çıkan özelliklerini yerinde deneyimleme imkanı sağlayan turizm çeşididir. “Etnosentrizm Nedir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
• Etkinlik Turizmi: Toplumların kendilerine özgü etkinlikleri, festivalleri ve karnavalları bulunmaktadır. Bu tür etkinlikler için seyahat etmeyi ve etkinliklere katılarak vakit geçirmeyi ifade eden turizm çeşidi de etkinlik turizmi olarak bilinmektedir.

Kültüre dayalı özel ilgi turizm türleri ile ilgili yukarıdaki bilgiler çok önemlidir. Bunun yanı sıra bir de eğitime dayalı özel ilgi turizm türlerinden bahsedilebilir.

Eğitime Dayalı Özel İlgi Turizm Türleri

İçerisinde bulunduğumuz çağ, bilgi çağı olarak adlandırılmakta ve bu nedenle bilgiye ulaşım çok kolay bir hal almış durumdadır. Bunun için de ülkelerin eğitime dayalı turizm çeşitlerine önem verdikleri gözlemlenmektedir. Peki, bu özel ilgi turizm türleri hangileridir?

• Kongre Turizmi: İnsanların uzmanlık alanları ya da meslekleri ile ilgili konularda bilgi alışverişi yapmak için destinasyonları ziyaret etmek, kongre ve toplantılara katılmayı içeren bir turizm çeşididir.
• Eğitim Turizmi: İnsanların eğitim seviyelerini artırmak, kendilerini geliştirmek ve eğitim almak için farklı destinasyonlara yaptıkları seyahatleri içeren bir turizm çeşididir.
• Gençlik Turizmi: Yaş aralığı “15 ve 25” olan gençlerin, kamu ya da özel kuruluşların sağladıkları destekler ile seyahat etmeleri, kültürel ve dinlenme amaçlı gezileri içeren bir turizm çeşididir.

Eğitime dayalı özel ilgi turizm türleri de yukarıdaki gibidir. Genel anlamda baktığımızda özel ilgi turizm türlerinin sınıflandırılmasının, kolay anlaşılabilir ve kavranabilir olması konusunda faydası çok yüksektir.

Sizler için hazırladığımız “Özel İlgi Turizmi Nedir? Çeşitleri Nelerdir?” isimli içeriğimizi burada sonlandırıyoruz. İçeriğimiz hazırlanırken; Halil SUNAR, “Özel İlgi Turizmi Olarak Hüzün Turizmi ve Türkiye’den Örnekler”, Konya, Selçuk Üniversitesi (2017) isimli Yüksek Lisan Tezi kaynak olarak alınmıştır. Umarız sizlere fayda sağlayan bir içerik oluşturabilmişizdir. Sizler de içeriğimize yorumlarınız ile katkı sağlayabilirsiniz.

Yazar: Erdem KELEŞ