İnsanoğlunun varlığının başlangıcından bu yana yemek fizyolojik bir özellikten ziyade bireyleri ve toplumları tanımlayan kültürel bir öge olarak karşımıza çıkmaktadır. Gastronomi, biyolojik ihtiyaçların dışında sosyalleşme, kendini gerçekleştirme, toplumsal anlamlar yaratma hususunda birçok konuya temel oluşturan multidisipliner bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Yeme ve içme olgusu; politik, ekonomik, dini, toplumsal, siyasal, duyusal ve duygusal konularla yakından ilişkilidir. Medya ise genel kabul gören ve görülmesi istenilen toplumsal ve kültürel olguların aktarılmasında aracı rol üstlenmektedir. Sinema ise medya unsurları arasında kendine büyük bir alan yaratan ve ideolojik kavramların aktarılmasına olanak sağlayan bir iletişim aracıdır. Gelin, “Gastronomi ve Medya” kavramlarını yakından inceleyelim, gastronomi filmleri ile güzel bir yolculuğa çıkalım.
İçindekiler
Gastronomi ve Medya
Gastronomi kelimesi sosyoloji, antropoloji, iletişim, turizm, mimari, dizayn, sunum, sanat, sağlık gibi birçok kavram ile ilişkilendirilmektedir. Küresel ve toplumsal varlığın ve ötekiliğin ifade edilmesi, öngörülen ideolojik kaygıların aktarılması ve kültürel değerlerin yansıtılmasında medya gastronomi ile ayrılmaz bir bütünlük oluşturur. Sinema, radyo, televizyon, dergi, gazete, sosyal medya araçları gibi medya unsurları kültürlerarası iletişim üzerinde önemli bir rol oynar. Sinema ise bu medya araçları arasında kültürel, dini ekonomik, ideolojik ve politik kaygı güdülerek verilmek istenen mesajın geniş kitlelere ulaştırılmasında “yumuşak güç” ifadesi ile yemeğin bir araç olarak kullanılması en iyi şekilde aktaran medya iletişim araçlarındandır. Küreselleşen tüketim toplumlarında yemeğin ifade şekli filmlerde farklı biçimlerde kullanılarak gösterilir (Çakır, Şengül ve Parmaksızoğlu, 2020). Gastronomi Turizmi isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
Gastronomi ve İletişim
Gıdaların üretiminden tüketimine kadar birçok çeşitli iletişim süreci oluşur. Tarım toplumundan sanayi toplumuna ve nihai olarak küresel dünya iklimi ortamı kitlesel bir üretim ve tüketim pazarının oluşmasına yol açmıştır. Yeme içmenin gündelik yaşamın en önemli parçalarından olması aynı zamanda bireyler arası iletişimin de gelişmesine sebep olmaktadır. Yemek ritüeli toplumdan topluma değişen ve zaman içerisinde farklı formlara giren yapıya sahiptir. Bu yapı kültürel bağlamda kültürlerarası iletişim aracı olmaktadır.
Yemeğin sosyal, kültürel, ekonomik, dini, politik ve siyasal yönleri toplumlar arası iletişim unsurunun birer parçası olmuştur. Her toplum kendine ait gelenek ve göreneklerini, örf ve adetlerini, yemek pişirme yöntem ve tekniklerini, inanış biçimlerini çeşitli yemek ritüelleriyle iletir. Kitlelerin bir araya geldiği gastronomi festivalleri, kongreler ve seminerler farklı toplumların etkileşim kurduğu platformlardır. Mitolojide Çikolata Efsaneleri isimli içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
Bireylerin sosyalleşmek adına gerçekleştirdikleri dışarıda yemek yeme etkinlikleri, aynı masa etrafında toplanmaları, kutlamalar yapılması yemek çevresinde gelişen iletişim boyutlarındandır. Kitleler çeşitli platformlar aracılığıyla yedikleri ve içtiklerini paylaşarak, arkadaş çevrelerini etiketleyerek, binlerce insanla etkileşim kurabilmektedir. Tüm bu süreçler ve unsurlar incelendiğinde yemek yemenin fizyolojik ihtiyacı karşılaması dışında bireyleri bütünleştirici ve birleştirici özelliğini ortaya koyar. Bu özelliğin medya unsurları ile birleşmesi ve sinema aracılığı ile de farklı bir iletişim ortamı yaratılır (Kanık,2018). Gastronomi Müzesi isimli içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
Gastronomi ve Sinema
Yemeğin, günlük yaşamdaki tüketimi ve varlığının sıradanlığı sinemada farklı ve özgün anlatımlar ile kitlelere değişik hazlar yaşatarak istenilen mesajların iletilmesinde kaçınılmaz bir rol alır. Yönetmenlerin uygulama şekli ve usulü ile iletilmek istenen mesaj cinsellik, aşk, yetenek, şef karakterleri, oluşturulan farklı masa dizaynları, tüketim şekilleri ve biçimleri ile toplumsal ve ideolojik kaygılar yansıtılır. Yemek ve şef temalı sinema filmlerinde iletilen mesajlar haz, doyum, rekabet, yarışma, mutfak kültürü, sofra/masa, din, özveri, sunum ve estetik gibi çeşitli onlarca kavram ile ilişkilendirerek geniş kitlelere yansıtılarak bireylerin bilinçaltında farklı kodlamalara yol açar.
Gastronomi Filmleri
Küreselleşen tüketim toplumu içerisinde yemek farklı anlamlara getirilerek aktarılmaktadır. Her toplumun farklı ideolojik, kültürel ve toplumsal ihtiyaçları bulunur. Bu ihtiyaçlar gastronomi filmleri aracılığıyla giderilmeye veya aktarılmaya çalışılır. Başlangıcı çok eskilere dayanan yemek temalı filmler, masa, aile, din, ekonomi, göç, yarışma gibi kodlarla farklı mesajların farklı kitlelere ulaşmasına imkân sağlamıştır. Yemeğin sıradan bir biyolojik ihtiyaç dışında sayısız anlama gelebileceği ve toplumsal bir olgu ile birçok farklı mesajlar iletilebileceği gastronomi temalı filmler ile görülmüştür. Yöresel Mutfak isimli içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
Gastronomi filmleri içerisine restoranlar, dükkanlar, bağlar ve bahçeler, yarışma mecraları ve aile masaları gibi farklı mekanlar ele alınmaktadır. Kullanılan araç gereçler ve pişirme tekniklerinden, tüketilen ve tüketilemeyen yasaklı yiyeceklere, haz ve doyum ifade eden çikolata vb. yiyeceklere kadar dini, toplumsal, kültürel birikimlerin ifadeleri gerçekleştirilir. Uçsuz bucaksız bir aktarım platformu olan sinema yönetmenin uygulama biçimi ve iletilmek istenen mesajın derinliğine göre şekillenebilir.
Uzakdoğu Aşçı Filmleri
Uzakdoğu aşçı filmleri son dönemlerde sıklıkla izlenen bir gastronomi temalı film türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Genellikle içerisinde restoran mutfağı ve yarışma ortamı barındıran uzak doğu gastronomi temalı filmler, rekabet, yarışma, hırs, mücadele, tutku, başarı, gelenek ve göreneklerin, kültürel değerlerin aktarılması gibi kodlarla sinemada yer almaktadır. Uzakdoğu aşçı filmlerine örnek verilmek istenirse en bilinenleri ve ifade biçimi yukarıdaki özellikleri sağlayanlar arasında aşağıdakiler yer alabilir.
- Le Grand Chef / Büyük Şef
- The Ramen Girl/ Büyülü Tat
- Antique
- Kung Fu Chefs
- Doenjang- The Recipe/ Tarif
- Le Grand Chef 2 / Büyük Şef 2
- Sweet Bean/ Tatlı Fasulye
- This Is Not What I Expected / Özel Şef
- Cook Up A Storm / Fırtına Gibi
- La Saveur Des Ramen /Ramen Shop
- Midnight Diner – Shen Yue Shi Tang/ Gece Yarısı Restoranı
Uzakdoğu aşçı filmleri meraklıları için harika öneriler sunmaya çalıştım. Bu filmlerin pek çoğunun IMBD’si oldukça yüksek filmlerdir.
Şef Filmleri
Gastronomi temalı filmler içerisinde yer alan şef filmleri özellikle bir şef karakterin ön plana çıktığı filmlerdir. Bu tür sinema filmleri ile birlikte verilmek istenilen mesaj şeflerin karakter özelliklerinin belirgin bir şekilde yansıtıldığı filmlerdir. İzleyici kitlesi üzerinde aşk, yetenek, stres, başarı, tutku, rekabet, hırs, kendini gerçekleştirme, özveri, dayanıklılık, ego, çatışma ve çekişme, yarışma, mücadele, gibi temaların hissedildiği film türleri arasında sayılabilir. Bu tür gastronomi temalı filmler bireyler üzerinde ve bilinçaltında farklı duygusal anlamlar barındırma özelliğine sahiptir. Şef filmleri denildiğinde izlenme oranı yüksek olan ve en bilinenler arasında aşağıdaki ‘’ şef filmleri ‘’ sayılabilir.
- Tampopo
- Chef/ Şef
- Big Night/ Büyük Gece
- Vatel
- Babette’s Feast / Babette’ nin Şöleni
- Mostly Marta / Bella Marta
- Dinner Rush
- Last Holiday/ Hayatımın Tatili
- Burnt/ Çok Pişmiş
- The Chef
- Ratatouille/ Ratatuy
- Julia and Julie
- Haute Cuisine
- Eat Drink Man and Woman
- No Reservations/ Aşk Tarifi
- Estômago: A Gastronomic Story / Bir Gastronomi Hikayesi
- Soul Kitchen/ Aşka Ruhunu Kat
- Todays Special/ Günün Menüsü
- Toast/ Tost
- The Hundred Foot Journey/ Aşk Tarifi
Şef filmleri ile gastronomi meraklıları için harika anılar ve anlatımlar elde edebilirsiniz.
Sizler için hazırladığım “Gastronomi ve Sinema: Şef ve Uzakdoğu Aşçı Filmleri” isimli içeriğimi burada sonlandırıyorum. Düşüncelerinizi yorum kısmından paylaşabilirsiniz.
Yazar: Ebrar PARMAKSIZOĞLU
Kaynakça
Çakır, M. U., Şengül, S., & Parmaksızoğlu, E. (2020). Sinema Perdesinde Gastronomi Görüntüsü: Yemeğin Sosyolojik Yansımaları. Journal Of Tourism And Gastronomy Studies, 8(4), 3173-3191.
Kanık, İ. (2018). Gastro Sinema. Alfa Basım Yayım Dağıtım San. Tic. Ltd. Şti. İstanbul.
Fotoğraf Kaynakları
https://moreliafilmfest.com/
https://www.instagram.com/p/CFMvVoCHlKq/?hl=en
https://www.coskumutlu.com/
https://onedio.com/haber
Mutfakta Kariyer, Sinemada Mutfak: Chef (2014) Filmi Eleştirisi | by Rohat Berk Kartal | Türkçe Yayın | Medium
https://www.justwatch.com/uk/movie/cooked-up-a-storm
https://www.kisikates.com.tr/blog/lezzete-doyacaginiz-en-iyi-10-gastronomi-filmi-687
http://www.kuzinedekizaranekmek.com/
