Kitle turizminin dünyada gelişme göstermesi sonrasında Türkiye’de kitle turizmi olgusu yavaş yavaş gelişme göstermiş, kitle turizminin getirdiği olumsuzluklar da ne yazık ki Türkiye’de sonradan anlaşılmıştır. Bu nedenle özellikle 1990 ve 2000’li yıllarda yavaş yavaş ele alınmaya başlanan macera turizmi, özellikle 2014 yılında sonra patlama yapmış, macera turizminden ele edilen gelir de aynı oranda artış göstermiştir. Peki, bu denli önemli bir alternatif turizm türü olan macera turizmi nedir? Çeşitleri ve istatistikleri nelerdir? Şimdi sizlere bu ve benzeri konulardan bahsetmeye çalışalım.
İçindekiler
Macera Turizmi Nedir?
Fiziksel anlamda tehlike kavramını içerisinde barındıran, doğa ile iç içe gerçekleştirilen ve boş zamanı değerlendirme amaçlı rekreasyonel faaliyetler üzerine olan bir turizm çeşididir. Macera turizmi nedir? sorusuna en kısa bu şekilde cevap verilebilir. Faaliyet ile ilgili bilgiyi, deneyimi ve en önemlisi de özel ekipmanları gerektiren bir rekreasyonel faaliyetler bütünü olması sebebi ile hem hızlı bir şekilde gelişme göstermekte, hem de destinasyon ve ülke açısından önemli bir gelir oluşturmaktadır. Peki, macera turizmi hakkında bilinmesi gereken diğer bilgiler nelerdir?
- Doğa ile ilişkili faaliyetler macera turizminin kapsamına girmekle beraber, açık havada gerçekleştirildiği için de doğa turizmi kapsamında önemli bir sınıfta yer almaktadır.
- Ekstrem sporlar da macera turizminin içeriğinde olup, bu tür faaliyetler ile insanlar boş zamanlarını değerlendirmekte, hayatın monotonluğundan uzaklaşmaktadırlar.
- Risk, meydan okuma ve bilinmezlik gibi kavramları içerisinde barındıran bu turizm çeşidi; havada, karada ve suda gerçekleştirildiği için de olukça geniş kapsamlıdır.
Macera turizminin bir ülkenin ekonomisine doğrudan katkı sağlaması, dünya ve Türkiye’de macera turizmi faaliyetleri için seyahat eden turistlerin sayısı ve harcamaları ile daha net bir şekilde anlaşılmaktadır. Peki, macera turizminin özellikleri ile ilgili olarak neler söylenebilir?
Macera Turizminin Özellikleri
Macera turizmi nedir? İçerisinde risk kavramını barındıran faaliyetlere katılmak, bir bilinmezlik içinde hoşça vakit geçirmek ve en önemlisi de turizm mal ve hizmetlerden yararlanmayı içeren bir turizm çeşididir. Bu nedenle macera turizminin, diğer turizm çeşitlerine göre farklı özellikleri bulunmaktadır. Bunlar ise aşağıdaki gibidir:
- Orta ve üst gelir grubuna hitap eden bir turizm çeşididir.
- Boş zaman, yeterli satın alma gücü ve seyahat isteği olan kişilerin katılabilecekleri bir turizm faaliyetidir. Alt gelir grubundaki turistlere hitap etmez.
- Belirli bir grup ya da kişiye özgü olarak gerçekleştirilen bir özel ilgi turizmi çeşididir.
- Her ülkede aynı şekilde gerçekleştirilmeyen macera turizmine yönelik faaliyetler; ekonomik, sosyal ve politik değerler kapsamında farklılaşmaktadır.
- Gelenek, tarih ve destinasyonun coğrafi özelliklerine göre farklılaşan bir turizm çeşidi olarak bilinmektedir.
Tarihten günümüzde kadar farklı şekillerde gerçekleştirilen, ancak macera turizminin kapsamında yer almayan faaliyetler, günümüzde turizm çeşitlerinden bir tanesi olan macera turizminin kapsamında değerlendirilmektedir. En dikkat çeken özellikleri de yukarıdaki gibidir. Peki, tarihsel süreç içerisinde macera turizminin potansiyeline uyan faaliyetler nelerdir? (Swarbrooke vd. 2003: 39)
- Kaşifler ve Maceralar
- Paralı Askerlik Yapanlar
- Hac Görevinin Yerine Getirilmesi
- Mevsimsel Değişiklikler Sonucunda Yapılan Göçler
- Misyoner Kişiler
- Doğa Tarihçiliği İle Uğraşan Kişiler
- Avcılık Faaliyetleri
- Yardım Amaçlı Faaliyet Gerçekleştiren Gönüllüler
- Öğrenci Değişimi Uygulamaları (ERASMUS)
- Gezerek İçerik Üreten Yazarlar
Yukarıda adı geçen seyahat türleri, macera turizminin tarihsel süreçteki gelişimini net bir şekilde tanımlamaktadır. Bu nedenle oldukça önemli olduğundan açık bir şekilde söz edilebilir.
Türkiye ve Dünya’da Macera Turizminin Gelişimi
Kitle turizminin tüm dünyada etkisini göstermesi, kitle turizminin daha sonraki süreçte doğaya ve tarihe verdiği zararların da kısa sürede tespit edilmesini sağlamıştır. Ancak ne yazık ki bu tespit Türkiye’de dünyadaki kadar hızlı ve etkili olmamıştır. Nitekim “Alternatif Turizm” ve “Özel İlgi Turizmi” kavramlarının Türkiye’de irdelenmeye başlaması da oldukça geç olmuştur. İşte bu kapsamda kitle turizminin zararlarının tespit edilmesi ve alternatif turizm çeşitlerine yoğunlaşılması, aynı zamanda macera turizminin etkinlik kazanması, 2000’li yıllardan sonra gerçekleşmiştir.
Özellikle insanların refah düzeylerinin artması, boş zaman kavramının ortaya çıkması ve bununla beraber toplumlardaki turizm bilincinin gelişmesi, macera turizminde olduğu gibi diğer alternatif turizm çeşitlerinin gelişimine de uygun ortamı hazırlamıştır. “Boş Zaman Sosyolojisi” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
TÜRSAB’ın 2020 yılındaki raporunda da görüldüğü üzere, macera turizmindeki patlama, 2014 yılında gerçekleşmiştir. Bu nedenle macera turizminin gelişimi ve bu tür faaliyetlere ekstra yatırımın yapılması, 2014 yılı itibari ile hız kazanmıştır. ATTA (Adventure Travel Trade Association) tarafından hazırlanan ve 2017 yılında sunulan Macera Turizmi Gelişim Endeksi raporunda da görüldüğü üzere, Türkiye 163 ülke arasında dünya sıralamasında 23. sırada yer almıştır. Bu sıralamada potansiyeli kapsamında 23. sırada yer almak, Türkiye için çok büyük bir başarı olmamakla beraber, sıralamanın ilerleyen yıllarda Türkiye lehinde gelişme göstermesi de beklenmektedir.
Macera Turizmi Çeşitleri Nelerdir?
Macera turizminin farklı ekipmanlar ve coğrafi özellikler kapsamında gerçekleştirilmesi, faaliyetlerin de çeşitlenmesine olanak sağlamıştır. Peki, macera turizmi çeşitleri nelerdir?
Kara Tabanlı Macera Turizmi Çeşitleri ve Sporları
Karada gerçekleştirilen ve macera turizmine yönelik faaliyetler olarak bilinmektedir. Bu faaliyetler ise aşağıdaki gibidir:
- Halatla Kaya İnişi
- Bisiklet Seyahati
- Dağ Tırmanışı
- Doğa Yürüyüşü (Trekking)
- At Biniciliği
- Motosikletcilik
- Dağcılık
- ATV Turu
- Snowboard
- Vahşi Doğa Gözlemciliği
- Kaya Tırmanışı
- Yön Bulma (Oryantiring)
- Dağ Bisikleti
- Avcılık (“Av Turizmi Nedir?” isimli içeriğimizi inceleyebilirsiniz.)
- Köpek Kızağı
- Mağara Gezisi (“Mağara Turizmi Nedir?” isimli içeriğimizi inceleyebilirsiniz.)
- Sırt Çantalı Seyahat
Yukarıdaki faaliyetlerin tamamı, kara tabanlı faaliyetler olarak bilinmektedir.
Hava Tabanlı Macera Turizmi Çeşitleri ve Sporları
Havada gerçekleştirilen, aynı zamanda macera turizminin kapsamında yer alan faaliyetlerdir. Bu faaliyetlerin sınıflandırması ise aşağıdaki gibidir:
- Balon Turu (“Balon Turizmi Nedir?” isimli içeriğimizi inceleyebilirsiniz.)
- Paraşütle Atlama
- Bungee Jumping
- Yamaç Paraşütü
- Kaya Atlayışı
- Mikro Kanatlı Uçuş
- Planörcülük
- Yelken Uçuşu
Hava tabanlı olan faaliyetler ise yukarıdaki gibidir. Bu tür faaliyetler oldukça rağbet görmektedir.
Su Tabanlı Macera Turizmi Çeşitleri ve Sporları
Suda gerçekleştirilen ve macera turizminin alanında yer alan faaliyetlerdir. Bu tür faaliyetler ise aşağıda sınıflandırılmıştır:
- Dalga Sörfü
- Rüzgar Sörfü
- Kano
- Rafting (“Akarsu Turizmi Nedir?” isimli içeriğimizi inceleyebilirsiniz.)
- Kanyon Geçişi
- Su Kayağı
- Yelken
- Sörf
- Scuba Diving (Tüplü Dalış)
Yukarıdaki faaliyetler de su tabanlı macera turizmine yönelik faaliyetlerdir.
Hava, Kara ve Su Tabanlı Olan Karma Macera Turizmi Çeşitleri ve Sporları
Hem karada, hem havada, hem de suda gerçekleştirilme imkanı olan faaliyetlerdir. Bu faaliyetler ise aşağıdaki gibidir:
- Kültür Turları (“Kültür Turizmi Nedir?” isimli içeriğimizi inceleyebilirsiniz.)
- Vahşi Yaşam İzleme
- Gönüllü Turlar
- Macera Yarışları
- Koruma Gezileri
- Hedonizm Deneyimi
- Kendini Bulma Turları
Karma macera turizmi çeşitlerinden ise yukarıdaki gibi söz edilebilir. Buradan hareketle, macera turizminin kapsamı çok geniş ve sosyo-ekonomik katkısı da oldukça yüksektir.
Macera Turizmi İstatistikleri
Macera turizminin gelişimi, konumu ve önemini daha rahat anlamak için, istatistiklere de göz gezdirmek gerekir. Bu turizm çeşidine ait istatistiki bilgiler ise aşağıdaki gibidir (TÜRSAB):
- Dünyada macera turizminin büyüme oranı %20-30 seviyesindedir. Bu oran turizm sektöründe %4-7 arasındadır.
- Dünyada doğa tabanlı turizm faaliyetlerinden elde edilen gelir, 2014 yılının sonunda 400 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır.
- Dünyada yalnızca macera turizmi odağında 2014 yılında elde edilen gelirin ise 263 milyar dolar düzeyinde olduğu söylenmektedir.
- Seyahat eden insanların % 15’lik kısmı, içerisinde macera barındıran faaliyetleri tercih ediyor.
Yukarıda macera turizmi kapsamında elde edilen istatistiklere yer verilmiştir. İstatistikler, TÜRSAB Doğa ve Macera Turizmi Raporu’ndan alınmıştır.
İçeriğimizi hazırlarken; Erdem TÜRK, “Turistlerin Macera Turizmi Motivasyonları, Memnuniyetleri ve Bölgeyi Tekrar Ziyaret Niyetleri: Kapadokya Destinasyonunda Bir Araştırma”, 2020 (Nevşehir) isimli Yüksek Lisans Tezi kaynak olarak alınmıştır. Bu kaynağı inceleyerek kapsamlı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Sizler için hazırladığımız “Macera Turizmi Nedir? Çeşitleri Nelerdir?” isimli içeriğimizi burada sonlandırıyoruz. Umarız sizlere faydalı bir içerik oluşturabilmişizdir. Sizler de değerli yorumlarınız ile içeriğimize katkı sağlayabilirsiniz.
