Kültürlerarası etkileşimin en önemli örneği olan kültürel miras kavramı, turizm ile üst düzey ilişkisi çerçevesinde bilinmekte ve kültürel miras, diğer tabiri ile de kültür turizmi adında bir turizm çeşidi bulunmaktadır. Somut olabileceği gibi soyut da bir kavram olan kültürel miras ile ilgili hemen hemen herkesin bir fikri olsa da, tam anlamı ile kültürel mirasın ne demek olduğu, turizm ile ilişkisi ve ülkeye etkisi bilinmemektedir. Bizler de bu içeriğimizde sizlere kültürel miras nedir? Kültürel miraslarımız ve konu ile ilgili tüm detaylardan bahsetmeye çalıştık.
İçindekiler
Kültürel Miras Nedir?
Tarihin başladığı günden itibaren var olan toplumların bıraktıkları tarihi eserler ve bu tarihi eserlerin korunarak bu günlere aktarılması, aynı zamanda somut olmayan gelenek, görenek ve ritüeller gibi kültürel değerlerin etnografik açıdan incelenmesi, kültürel miras kavramını ortaya çıkarmaktadır. Kültürel miras nedir? sorusuna en kısa bu şekilde cevap verilebilir. Buradan da anlaşılacağı üzere kültürel miras, yalnızca somut olan tarihi eserler ile ilgili değil, kültürlerin bıraktıkları izler, gelenek ve görenekler gibi somut olmayan değerler de kültürel miras kapsamında yer almaktadır. Bu nedenle etnografya bilimi ve müzeleri her daim ilgi görmekte ve pek çok alana katkı sağlamaktadır. “Kültür Turizmi Nedir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz. Peki, somut olan ve somut olmayan kültürel miraslar nelerdir?
Somut ve Somut Olmayan Kültürel Miraslar
Türkiye ve dünyada pek çok kültürel değer taşıyan eser bulunmakta ve bu eserlerin kimisi de soyut bir özelliği bünyesinde barındırmaktadır. Genel anlamda etnografik eserler olan somut olmayan kültürel miraslar, tüm dünyada dikkat çeken bir özelliğe sahiptir. “Etnosentrizm Nedir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz. Peki, somut olan ve somut olmayan kültürel miraslar nelerdir?
Somut Kültürel Miraslar
- Heykeller
- Anıtlar
- Tapınaklar
- Arkeolojik Değer Taşıyan Alanlar
- Sualtında Kalmış Kültürel Miraslar
- Eskiden Kullanılmış Madeni Paralar
- Resimler ve Çizimler
- Kitabeler
- Mozaikler
Somut Olmayan Kültürel Miraslar
- Sözlü Anlatımlar
- Geleneksel Meslek Kolları ve Zanaatkarlık
- Kökeni Eski Diller (“Urduca”nın korunması ve yok olmasının önlenmesi)
- Folklor ve Halk Oyunları
- Bilgi Birikimleri
- Toplumlara Mal Olmuş Çalışmalar
- Gelenek, Görenek ve Ananeler
- Ritüeller
Yukarıda adı geçen kültürel miraslar, somut ya da soyut olsa da, kültürel değerleri içerisinde barındırdığı ve kültürel etkileşimi kuvvetlendirdiği için çeşitli organizasyonlar, uygulamalar ve programlar ile koruma altına alınmaya çalışılmaktadır. Peki, kültürel mirasların korunmasına yönelik olarak faaliyet yürüten kurum, organizasyon ya da programlar hangileridir?
Kültürel Mirası Korumaya Yönelik Faaliyetler, Çalışmalar ve Sivil Toplum Kuruluşları
Kültürel mirasın korunması, gelecek kuşaklara aktarılması ve devamlılığının sağlanması açısından yapılan pek çok çalışma ve faaliyet yürüten kuruluşlar bulunmaktadır. Her bir çalışma ve kuruluşun temel prensibi; kültürel miras değeri taşıyan somut veya somut olmayan değerlerin korunması, restorasyon çalışmalarının yapılması ve gelecek kuşaklara aktarılmasıdır. Peki, bu kapsamda çalışmalar yapan kuruluşlar ya da projeler hangileridir?
- UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) – 1954
- ICOMOS (International Council on Monuments and Sites) (Uluslararası Kültürel Turizm Tüzüğü) – 1999
- KORDER (Koruma ve Restorasyon Uzmanları Derneği)
- ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı)
- KÜMİD (Kültürel Mirasın Dostları Derneği)
- KMKD (Kültürel Mirası Koruma Derneği)
- Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme
- Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı
- Müzeciler Derneği
- Arkeologlar Derneği
Yukarıda adı geçen kuruluşlar ve örgütlerden bazıları uluslararası ölçekte olmasına karşın, bazıları da ulusaldır. Buradan hareketle, daha pek çok farklı düzeyde kurum, kuruluş ve proje de bulunmaktadır.
Kültürel Mirasın Önemi
Kültürel miras değeri taşıyan öğelerin korunması, gelecek kuşaklara aktarılması ve restorasyon çalışmalarının yapılması gibi pek çok hareket bulunmakta ve bu şekilde toplumların kültürel değerleri unutulmamaktadır. Peki, kültürel miras neden önemlidir?
- Geçmişte iz bırakmış toplumların kültürlerini öğrenmek,
- Öğrenilenler ile gelecek kuşaklara aktarım ve geleceğe dair çıkarım yapmak,
- Kültürlerarası etkileşimi hızlandırmak ve kültürlerin etkileşim halinde olmasına fayda sağlamak,
- Turizm hareketlerinin hızlanmasına yardımcı olmak,
- Ülkelerarası seyahat sayılarını artırmak,
- Geçmişten ders alıp, geleceğe daha umutla bakmak,
- Geçmişi koruyarak, geleceğimizi daha güzel planlamak,
- Kültürel miras, gelenek ve göreneklerin devamlılığını sağlamak,
- Geçmişte var olmuş ve hali hazırda adını sıkça duyurmaya devam eden toplulukların adlarını yaşatmak ve daha onlarca farklı sebep göz önünde bulundurulduğunda, kültürel mirasların neden önemli olduğu açıklanmaktadır.
Kültüre mirasın önemi ve bu önem çerçevesinde geleceğe etkilerine baktığımızda, yukarıdaki maddeler harika bir açıklama oluşturmuş durumdadır. Buradan hareketle, kültürel mirasların daha özenli bir şekilde korunmasına yönelik çalışmaların gerçekleştirilmesini sağlamalıyız. “Cittaslow Nedir? Türkiye’deki Sakin Şehirler” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
Kültürel Mirasın Korunması İçin Neler Yapılabilir?
Kültürel mirasın korunması ve gelecek nesillere herhangi bir zarar görmeden aktarılması için pek çok farklı yapılması gereken bulunmaktadır. Peki, bunlar nelerdir?
- Kültürel mirası koruma yasalarını çıkarmak ve çıkan yasaların uygulanmasını sağlamak,
- Müzeler açmak ve açılan müzelerin tanıtımlarını yapmak,
- Tanıtım filmleri çekerek, kültürel mirasların dünyaya duyurulmasını sağlamak,
- Arkeolojik çalışmaları hızlandırmak ve çalışmaları güvenli bir şekilde gerçekleştirmek,
- Kaçak kazıları önlemek ve kaçak kazı yapanlara ağır cezalar vermek,
- Daha önce kaçırılmış ve yurtdışına çıkarılmış eserleri tekrar yurduna getirmek,
- Yerel yönetimlerin daha fazla ön planda olması,
- Kültürel mirası korumaya yönelik kurulan kuruluşların desteklenmesi,
- Kültür turizmine yönelik faaliyetlerin daha düzenli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak ve bu süreçte sürdürülebilirliği elden bırakmamak “Sürdürülebilir Turizm Nedir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
- Restorasyon çalışmalarını hızlandırmak ve olası olumsuzlukları öngörmeye çalışmak gibi pek çok çalışma, kültürel mirasın korunması için çok etkili sonuçları ortaya çıkarmaktadır.
Yukarıdaki çalışmaları yapmak, kültürel mirasın değerinin ortaya çıkarılmasını sağlamaktadır. Gelecek nesillere aktarmanın en önemli yolu yukarıdaki çalışmalar olacaktır. Peki, kültürel miras kaça ayrılır?
Kültürel Miras Kaça Ayrılır?
Kültürel miras, yalnızca antik kentler, tapınaklar ve anıtlardan oluşmaz, bunun yanı sıra somut olmayan ve doğal değere sahip kültürel miraslar da bulunmaktadır. Bu kapsamda kültürel miras üçe ayrılır? Peki, bunlar hangileridir?
- Somut Kültürel Miraslar: Kitabeler, Anıtlar, Heykeller, Antik Kentler vb.
- Somut Olmayan Kültürel Miraslar: Ritüeller, Zanaatlar, Folklor, Gelenekler vb.
- Doğal Miraslar: Doğal oluşumlar ile meydana gelmiş güzellikler (Peri Bacaları ve Pamukkale Travertenleri gibi)
Yukarıda da görüldüğü üzere, kültürel miraslar üçe ayrılmaktadır. Her birinin kapsamı, kültürel miras kapsamı içerisinde yer almaktadır.
Türkiye’deki Kültürel Miras Örnekleri, UNESCO Dünya Miras Listesi
Kültürel anlamda ülkemizde pek çok farklı miras bulunmakta ve bu miraslar ülkemizin turistik anlamda değerini artırmaktadır. Bu kapsamda Dünya Miras Listesi içerisinde Türkiye’den nadide miraslarımız yer alıyor. “UNESCO Dünya Miras Listesi” isimli içeriğimizi inceleyebilirsiniz. Peki, Dünya Miras Listesi bünyesindeki eserlerimiz ve güzelliklerimiz nelerdir?
- Sivas – Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası – 1985 – Kültürel Miras
- İstanbul – İstanbul’un Tarihi Alanları – 1985 – Kültürel Miras
- Nevşehir – Göreme Millî Parkı ve Kapadokya (Peri Bacaları) – 1985 – Kültürel ve Doğal Miras
- Çorum – Hattuşa: Hitit Başkenti – 1986 – Kültürel Miras
- Adıyaman – Nemrut Dağı – 1987 – Kültürel Miras
- Denizli – Hieropolis – Pamukkale Travertenleri – 1988 – Kültürel ve Doğal Miras
- Antalya – Xanthos Letoon – 1988 – Kültürel Miras
- Karabük – Safranbolu Şehri – 1994 – Kültürel Miras
- Çanakkale – Truva Arkeolojik Alanı – 1998 – Kültürel Miras
- Edirne – Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi – 2011 – Kültürel Miras
- Konya – Çatalhöyük Neolitik Alanı – 2012 – Kültürel Miras
- Bursa – Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu – 2014 – Kültürel Miras
- İzmir – Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı – 2014 – Kültürel Miras
- Diyarbakır – Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı – 2015 – Kültürel Miras
- İzmir – Efes (İzmir) – 2015 – Kültürel Miras
- Kars – Ani Arkeolojik Alanı (Ani Harabeleri) – 2016 – Kültürel Miras
- Aydın – Aphrodisias – 2017 – Kültürel Miras
- Şanlıurfa – Göbeklitepe – 2018 – Kültürel Miras
Yukarıda, Türkiye’nin kesinleşmiş olan, UNESCO Dünya Miras Listesi ve özellikleri hakkında gerekli olan bilgiler verilmiştir. UNESCO Dünya Yedek Miras Listesi de bulunmakta ve bu listede de Türkiye’den pek çok destinasyon bulunmaktadır. İlerleyen yıllarda yedek listeden, kesin listeye yeni destinasyonlarımızın da dahil edilmesi beklenmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Kültürel Mirasın Ekonomik Faydaları Nelerdir?
Yerel işletmeleri desteklemesi, ülkeye döviz girdisi sağlaması, iş olanakları oluşturması ve kaynakların kullanımının etkili hale getirilmesi, kültürel mirasın ekonomik faydaları arasında yer almaktadır.
Kültürel Mirasın Sosyal Faydaları Nelerdir?
Gelenek ve göreneklerin korunması, toplumun imajına katkı sağlaması, turizm bilincini artırması ve toplumsal ilişkileri geliştirmesi, kültürel mirasın sosyal faydaları arasında yer almaktadır.
İçeriğimizi hazırlarken, Eren NACAK, “Kültürel Miras Bağlamında Dijital İnteraktif Öyküleme Yöntemlerinin Kullanımı”, Antalya (2020) isimli Yüksek Lisans Tezi kaynak olarak alınmıştır. Yararlandığımız bu çalışmaya ulaşarak, daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Sizler için hazırladığımız “Kültürel Miras Nedir? Kültürel Miraslarımız” isimli içeriğimizi burada sonlandırıyoruz. Umarız sizler için faydalı bir içerik oluşturabilmişizdir. İçeriğimize katkı sağlamak için de düşüncelerinizi yorum kısmından paylaşabilirsiniz.
