Bir ürününün ömrü ile ilgili bir kavram olan ürün yaşam eğrisi ya da diğer tabiri ile ürün hayat eğrisi; ürünlerin doğduğu süreçten, piyasadaki yok oluşuna kadar ki sürece kadar yükseliş ve düşüşü içermektedir. Tüm bu süreçlerde işletmelerin ayrı bir pazarlama stratejisi uygulaması gerektiği için de, ürünlerin yaşamlarının daimi olarak kontrol altında tutulması, buna yönelik stratejilerin de geliştirilmesi gerekir. Peki, ürün yaşam eğrisi nedir?
İçindekiler
Ürün Yaşam Eğrisi Nedir?
Ürünün satış sürecindeki ömrünü hitap eden ürün yaşam eğrisi; ürün piyasaya çıktıktan sonra, büyüdüğü ve öldüğünü, yani piyasadan çekildiğini gösteren bir satış eğrisidir. Her ürünün bir eğrisi olur ve bu eğriler elbette ki ürünün heves ürünü, mevsimsel ürün ya da başka bir ürün olduğuna göre farklı grafikler ile hitap edilir. “Ürün yaşam eğrisi nedir?” sorusuna en kısa bu şekilde cevap verilebilir.
Ürün Yaşam Eğrisi Aşamaları
Günümüzde geleneksel değerlere sahip olan ürünlerin ömürlerine baktığımızda; “Giriş – Büyüme – Olgunluk – Düşüş” aşamalarından geçtiklerini görebiliyoruz.
Giriş Aşaması
Ürünün piyasada var olduğu ve tanındığı dönem olan giriş aşaması, kar marjının düşük olduğu bir dönem olarak dikkat çekmektedir. Fiyat ve promosyon uygulamalarında bu aşamada önemli olan, ürünün müşteri ile tanıştırılmasıdır. Giriş dönemi ne kadar uzarsa, ürünün piyasadan çekilme dönemi de hızlanabilir. Bu nedenle giriş döneminin iyi bir şekilde yönetilmesi, tutundurma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi gerekir.
Büyüme Aşaması
Kar marjının yüksek olduğu ve bu kapsamda müşteri kitlesinin yavaş yavaş oluşmaya başladığı dönem olarak bilinmektedir. Yani ürün müşteri ile tanışmış ve rakipler de yavaş yavaş oluşmaya başlamıştır. Ürünün etkinliğinin arttığı bir dönem olduğu için, rakiplerin rekabetçi hareketleri ürünün gelişimine olumsuz bir şekilde etki edebilir. Bu da ürün yaşam eğsini doğrudan farklılaştırır. Bunların yanı sıra pek çok sebepten ötürü bazı ürünlerin büyüme aşamasından daha ileri bir aşamaya gidemedikleri ve piyasadan çekilmek zorunda kaldıkları da görülmektedir.
Olgunluk Aşaması
Belirli bir müşteri potansiyeline ulaşılmış olur ve artık pazarda ürüne karşı bir doygunluk oluşmaya başlar. Rekabetin artması kapsamında rakiplerin fiyat ve promosyon kampanyaları agresif dereceye ulaşabilir. Bu nedenle talep büyümesinde de belirli yavaşlamalar oluşur. Rakiplerin ürün farklılaştırması üzerine hareket ettiği bir dönem olduğundan dolayı, ürünün kar marjı büyüme aşamasına göre daha düşüktür.
Düşüş Aşaması
Rekabetin hat safhaya çıktığı dönem olan düşüş aşaması, aynı zamanda müşterilerin sayısının da azaldığı dönemi anlatmaktadır. Ürüne yapılan harcamaların azaltıldığı bu dönemde, kar çok düşüktür ve ürüne duyulan ilgi de neredeyse tamamen ortadan kalkar. Rakiplerin de bu süreçte piyasadan tek tek çekilmeye başladıkları görülmektedir.
Yukarıda da görüldüğü üzere ürünlere uygulanacak olan pazarlama stratejilerinin ürün yaşam eğrisi göz önünde bulundurularak uygulanması gerekmektedir. Aynı zamanda ürün yaşam eğrisi ile piyasada yer alan bir ürüne veya bir markaya odaklanmak mümkün olabilmektedir.
Ürün Yaşam Eğrisi Örnekleri ve Grafikleri
Ürün yaşam eğrisinden söz ederken odak noktasında elbette ki her zaman geleneksel ürün olmaz. Geleneksel ürünün dışında; farklı beklentiler, odaklar ve piyasa entegrasyonları da ürünlerin yaşam eğrileri üzerinde etki oluşturmaktadır. Bu kapsamda; “Geleneksel, Klasik, Moda-Heves, Genişletilmiş Heves, Mevsimsel ve Yeniden Canlanma” isimli ürün yaşam eğrileri ile de karşılaşılabilir.
- Geleneksel ürünün yaşam eğrisinde “giriş, büyüme, olgunluk ve düşüş” aşamaları göze çarpar ve genellikle ürün yaşam eğrisini bu aşamalar oluşturur.
- Klasik yaşam eğrisine baktığımızda ise, durgunluk döneminin olduğunu görebiliriz. Satışlarda artış olmasa da, düşüş de gözlenmez ve uzun süre bu şekilde devam eder.
- Moda ve heves kavramları gelip geçici kavramlar olarak bilindiğinden dolayı, moda-heves yaşam grafiklerinde hızlı yükseliş ile beraber hızlı düşüşler gözlemlenir.
- Genişletilmiş heves yaşam eğrisinde ön planda olan ürünün hızla popüler olması ve düşüşte popülerliğin yavaş seyretmesidir. Moda-heves yaşam eğrisinde olduğu kadar sert düşüşler gözlemlenmez.
- Mevsimsel yaşam eğrisine baktığımızda zaten sürekli artış ve inişler görülür. Bunun sebebi de ürünün belirli mevsimlerde talep edilmesidir.
- Yeniden canlanma yaşam eğrilerinde ürün farklılaştırmalarına sık sık rastlarız. Ürünün değeri piyasada düşse de, belirli farklılaştırmalar ile yeniden canlanma oluşur ve satış hacminde artışlar yaşanır.
Yukarıda da görüldüğü üzere ürün yaşam eğrilerinde pek çok farklı grafik bulunmakta ve bu grafiklere göre bir strateji oluşturulmaktadır.
Ürün Yaşam Eğrisi (Döngüsü) Strateji ve Özellikleri
Ürünlerin yaşamları sürecinde karar verici kişilerin nasıl hareket etmeleri gerektiği, ürünlerin yaşamları boyunca ön planda olan aşamalarda nasıl tepkilerin meydana geleceği gibi durumlar, aşağıdaki tablolarda detayları ile birlikte verilmiştir. Böylece ürünlerin piyasadaki konumlarına göre belirli stratejiler uygulanabilmektedir. “Pazarlamada Fayda Kavramı” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
Marka Yaşam Eğrisi Nedir?
Pazarda hakimiyetini kaybeden pek çok markadan “kısa yaşam döngüsü” şeklinde söz edilebilirken, “uzun yaşam döngüsü” şeklinde örneklendirilebilecek pek çok marka da bulunmaktadır. Bu nedenle markaların yaşam döngülerinde değişkenlikler çok fazladır.
İçeriğimizi hazırlarken; Elvan PALABIYIK, “Perakende Sektöründe Stok Sınıflandırması ve Ürün Yaşam Eğrisi Analizi”, 2019 isimli Yüksek Lisans Tezi kaynak olarak alınmış ve bu kaynak çerçevesinde içeriğimiz oluşturulmuştur. Daha kapsamlı bilgi ve analiz için belirttiğimiz çalışmayı inceleyebilirsiniz.
Sizler için hazırladığımız “Ürün Yaşam Eğrisi Nedir?” isimli içeriğimizi burada sonlandırıyoruz. “Turizm Pazarlaması” kategorimizi ziyaret ederek, pek çok önemli bilgiye de ulaşabilirsiniz. İçeriğimize katkı sağlamak isterseniz, düşüncelerinizi yorum kısmından paylaşabilirsiniz. Umarız faydalı bir içerik oluşturabilmişizdir.
