Sosyoloji kısaca tanımlandığında, “toplum bilimi” olarak karşımıza çıkmaktadır. Yani toplumla ilgili olan her şey, sosyolojinin inceleme alanına dahil olmaktadır. Hal böyle olunca da, Sanayi Devrimi’nden sonra ön plana çıkan boş zaman, sosyolojinin alanına dahil olmuştur. Peki, boş zaman sosyolojisi nedir? Boş zaman demek doğru mudur? Sizlere içeriğimize bu konudan detayları ile birlikte bahsedeceğiz.
Boş Zaman Nedir?
Boş kelimesi, anlamı itibari ile farklı yorumlanabilir. Bu yorum olumsuz bir kanı çerçevesinde yoğunlaşmakla beraber, gereksiz zaman olarak da adlandırılmaya sebep olabilir. Ancak aslında böyle bir durum söz konusu olamaz. Çünkü “kişilerin çalıştıkları zaman dilimi dışında kalan zamanlarda, kendilerine faydalı olan aktivitelere katılma zamanı” boş zaman olarak tanımlanabilir. Bu anlamda boş zaman, boşa geçirilen zaman değil, kişiye fayda sağlayacak, onun kalan vaktini verimli bir şekilde geçirmesine yardımcı olacak bir zamandır.
Boş Zaman Sosyolojisi
Sosyoloji bölümlerinde okutulmakla beraber, sosyoloji ile ilgili derslerde adı geçen “Boş Zaman Sosyolojisi”, Sanayi Devrimi sonrasında oluşan boş zamanın değerlendirilmesi ve kullanılması üzerinedir. Çünkü insanlar çalışma sürelerinden arta kalan zamanlarda da üretim faaliyetlerine katılırlar ve bu durum toplumun hareketlerine doğrudan etki eder. Bunun akabinde, boş zamanın yönetilmesi de toplumsal olayların olumlu yansımalarını ortaya çıkarmaktadır. Yani sosyoloji bir toplum bilimi olduğundan dolayı da, boş zamanın sosyolojisi oldukça ön plana çıkmıştır. Peki, boş zaman nasıl ortaya çıktı?
Boş Zaman Nasıl Ortaya Çıktı?
Boş zaman, yukarıda da söylendiği gibi İngiltere’de başlatılan Sanayi Devrimi ile ortaya çıkan bir kavramdır. İnsanların çalışma süreleri dışında kalan zamanlar olarak tanımlanabilecek bir kavramdır. Toplumu ve insanı doğrudan etkilediği için de, sosyoloji için önemli kavramlardan ve alanlardan bir tanesi olmuştur. Peki, Sanayi Devrimi sonrasında boş zaman nasıl ortaya çıktı?
- Sanayi Devrimini izleyen yıllar itibari ile insanların çalışma sürelerinde azalmalar meydana geldi ve bu da boş zamanın artmasına neden oldu.
- Günlük çalışma sürelerinin azalması ve boş zamanın artması, akabinde haftalık boş zamanın da oluşmasına sebep oldu. Pek çok meslek alanında, haftada 5 gün çalışılmaya başlandı. Bu durum haftada 2 günün boş zaman olarak geçirilmesine etki etti.
- Yıllık izin kavramı yıllar geçtikçe farklılaşmaya ve 1-2 haftalık ücretsiz izinlerden, 4 haftalık ücretli izinlere doğru evrildi. Bunun sonucunda da çalıştığı zamanlar ile aynı ücreti alan işçiler, 4 haftalık zamanı boş zaman olarak değerlendirmeye başladılar. Bu durum aynı zamanda turizm hareketliliklerini de doğrudan etkiledi. “Turizm Nedir?” isimli sayfamızı ziyaret ederek, daha detaylı bilgiye de sahip olabilirsiniz.
- Çalışma hayatı, Sanayi Devrimi sonrasında farklı zamanlarda, çeşitli atılımlar ile kısaltılmaya başladı. Emeklilik buna en önemli örnektir. Özellikle çoğu ülkede emeklilik yaşının aşağı çekilmesi, insanların belirli bir yaştan sonra boş zaman elde etmelerine yardımcı oldu.
Boş zaman, yukarıdaki atılımlar ve değişiklikler ile ortaya çıktı ve her daim farklı boş zamanlar da oluşmaya devam etti. Günümüzde pek çok ülkede çalışma süreleri iyiden iyiye düşerken, boş zaman daha da artmaya başladı. Görünen o ki, diğer ülkelerin de çalışma sürelerini kısaltacağı aşikar. Çünkü yapay zeka, insana duyulan gereksinimi azaltmaya ve sonucunda da süre olarak çok az çalışmaya doğru itecek gibi görünüyor.
Üniversitelerde Sosyoloji bölümü altında okutulan bir ders olan Boş Zaman Sosyolojisi, aynı zamanda çeşitli derslerde de aktif bir şekilde kullanılan bir kavramdır. “Turizm Sosyolojisi” dersinde de dikkat çeken ve incelenen bir kavramdır. Bu kapsamda sizlere boş zamanın sosyolojisinden bahsetmeye çalıştık. İçeriğimiz hazırlanırken de; Nihal Köybaşı, “Boş Zaman Sosyolojisi ve Boş Zamanları Değerlendirme Aracı Olarak Dinlence Turizmi ve Kültür Turizmine Katılan Yerli Turistlerin Karşılaştırmalı Sosyolojik Analizi” 2006, Eskişehir (Yüksek Lisans Tezi) isimli çalışma kaynak olarak alınmıştır. Sizler de görüşlerinizi bizimle yorum kısmından paylaşabilirsiniz.
