Ekoturizm Nedir? Ekoturizm Örnekleri

Ekoturizm, kavramsal anlamda Ekolojik Turizm’in bir kısaltmasıdır. 1965 yılından itibaren de ortaya konulan bir düşünce olduğu için, süregelen yıllarda farklı tanımlamalar ve farklı ekoturizm örnekleri ortaya konulmuştur. Tabi ki bu kapsamda sürdürülebilirlik kavramı da bulunur. Peki, ekoturizm nedir? Ekoturizm örnekleri nelerdir? Ekoturizmde sürdürülebilirlik nedir? gibi soruların cevaplarını sizler için içeriğimizde cevaplayacağız.

Ekoturizm Nedir?

Doğal çevre üzerinde yer alan bitki ve hayvanların yanı sıra, kültürel değerleri yerinde görmeyi, bunu gerçekleştirmek için genel anlamda kirlenmemiş ya da çok fazla zarar görmemiş alanlara seyahat etmeyi; öğrenmek, zevk almak ve hayranlık duymak gibi duygular besleyerek gerçekleştirmeye yönelik bir alternatif turizm çeşididir. Ekoturizm nedir? sorusuna en kısa tabiri ile bu şekilde cevap verilebilir. Elbette ki bu ekoturizmin tek tanımı değildir. Ekoturizm kavramının diğer tanımları ise aşağıdaki gibidir:

• Ekoturizm; doğal turizm açısından, turizm sektöründe devamlı bir yükselişe sahip olan ve sürdürülebilir turizmin alt disiplini olarak anlamlandırılan bir endüstri olarak tanımlanabilir. (Kaypak, 2012) “Sürdürülebilir Turizm Nedir” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
• Yerel halka ve korunan alanlara fayda sağlayan, doğa temelli turizm türünün bir alt başlığı olan, kültürel değerleri, kültürlerarası etkileşimi ve deneyimi teşvik edip, bu alanlara herhangi bir zarar vermeden turizm destinasyonu olarak kullanılabilmesini sağlayan, sürdürülebilir kalkınma stratejisinin de bir alt disiplini olan bileşendir. (Drumm ve Moore, 2002; Alampay ve Liposada, 2003)

Ekoturizm nedir? sorusuna karşın yapılan tanımlardan ikisini sizler için yukarıda sınıflandırdık. Bu tanımlarda da görüldüğü üzere; kültürel değerlerin (gerek geçmiş, gerekse de günümüz) ön planda olduğu, bitki ve hayvanların kirlenmemiş doğal ortamlarında görülebildiği, sürdürülebilir kalkınma stratejisini de içerisinde barındıran, doğa temelli bir turizm çeşididir. “Etnosentrizm Nedir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz. Ekoturizm için yapılan tanımlara bakıldığında, bu ortak tanım ortaya çıkarılabilir. Peki, ekoturizmin yanında önemli bir kavram olan ekoturist nedir?

Ekoturist Nedir?

Deniz – Kum – Güneş faktöründen farklı olarak, yeni kültürleri keşfetmeyi hedefleyen, bu kültürler hakkında bilgi edinen ve kültürlerarası etkileşime ilgi duyan, aynı zamanda doğal güzellikleri görmeyi seven ve bunun için seyahatler gerçekleştiren kişiler, ekoturist olarak adlandırılmaktadır. Ancak bu kişilerin belli başlı özellikleri bulunur. Bunlar ise şu şekildedir: Doğayı sevmek ve korumak, ekoturizm faaliyetlerinden haz almak, belirli bir bilgi birikimine sahip olmak ve gezilecek yer ile ilgili olarak önceden araştırma yapmak. Bu önemli faktörler, ekoturistleri diğer turistlerden farklılaştırmaktadır.

Doğa Temelli Turizm Çeşitleri

Turizm çeşitlerinin günümüzde doğa temelli olarak farklılaştığını ve bu turizm çeşitlerinin de turistler tarafından ilgi çektiğini görebiliyoruz. Bunlardan bir tanesi olan ekoturizm yerine; yeşil turizm, sürdürülebilir turizm, özel ilgi turizmi ve alternatif turizm gibi kavramlar da kullanılmaktadır. Peki, diğer doğa temelli turizm çeşitleri hangileridir?

• Jeoturizm: Yeryüzünün oluşum ve aşınmalarını inceleyen bilime jeomorfoloji adı verilmektedir. Jeoturizm de bu alanda gerçekleştirilen turizm faaliyetleri olarak bilinmektedir.
• Macera Turizmi: Balon, rafting, yamaç paraşütü, tekne turları, yelken, paraşüt, tüplü dalış ve safari gibi ekstrem sporlar, macera turizmi kategorisine dahil olmaktadır. “Akarsu Turizmi” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
• Yaban Hayatı Turizmi: Kuş gözlemciliği turizmi, yaban hayatı gözlemciliği ve botanik turizmi, bu kategoride yer almaktadır. “Botanik Turizmi Nedir?” isimli içeriğimizi de ziyaret edebilirsiniz.
• Ekstraktif Turizm: Maden turizmi bu kategoriye dahil olmaktadır.

Doğa temelli turizm çeşitlerinden bu şekilde bahsedilebilir. Bunun yanı sıra, insanların ekonomik gelirlerinin artması ve ulaşım konusunda kolaylıkların oluşması, ekoturizm faaliyetlerinin de ön planda olmasına olanak sağlamıştır.

Ekoturizmin Özellikleri Nelerdir?

Ekoturizm ne demek? Doğa temelli olduğundan dolayı, doğaseverlerin tercih ettiği bir turizm çeşidi konumundadır. Özellikle son yıllarda önemi iyiden iyiye artan sürdürülebilir turizmin bir alt disiplini olması, ekoturizme verilen önemi de net bir şekilde göstermektedir. Peki, ekoturizm bu kadar önemli bir turizm çeşidi olduğuna göre, özellikleri nelerdir?

• Doğanın korunması ile tahrip edilip, olumsuz şekilde kullanılmasının önlenmesi,
• Bölge halkının geleneksel mirasının korunması, öğrenilmesi ve en olumlu şekilde fayda sağlanması,
• Turistlerin bilinçlendirilmelerinin sağlanması ve eğlence olanaklarının ön plana çıkarılması, ekoturizmin en önemli özellikleri arasında yer almaktadır.

Ekoturizmin günümüz turizminde sürdürülebilirlik açısından önemi çok büyüktür. Bu yönden de çok fazla çalışma var ve bu çalışmalar turizm sektörünün kalkınması açısından da önemli bir boyuta ulaşmış durumda. Peki, ekoturizmin olumlu ve olumsuz etkileri nelerdir?

Ekoturizmin Olumlu ve Olumsuz Etkileri

Çevrenin olumsuz uyarıcılardan arındırılması, bitki ve hayvan türlerinin korunması ile sürdürülebilir turizm hareketinin devamlılığının sağlanması, ekoturizmin amaçları arasında yer almaktadır. Peki, ekoturizmin olumlu ve olumsuz etkilerinden nasıl söz edilebilir? Şimdi sizlere bunlardan bahsedelim.

Ekoturizmin Ekonomik Etkileri

Ekoturizmin ekonomik boyutta etkilerinin çok yüksek olduğunu öğrendik. Bunun yanı sıra orta ve yüksek gelir grubundaki kişilerin tercih ettiklerini de biliyoruz. Peki, ekoturizmin ekonomik anlamda olumlu etkileri nelerdir?

• Farklı iş olanaklarını ortaya çıkarmak ve gelir seviyelerini artırmak,
• Yaratıcılık özelliğini ortaya çıkarmak,
• Mevcut işletmeler ve kuruluşlar için destek oluşturmak,
• Bölgesel anlamda el sanatları ve iş kollarının gelişmesine yardımcı olmak, ekoturizmin olumlu ekonomik etkileri arasında yer almaktadır.

Yukarıda ekoturizmin olumlu ekonomik etkilerinden bahsedildi. Peki, ekoturizmin olumsuz ekonomik etkileri nelerdir?

• Pazarlama ve geliştirme maliyetlerini ortaya çıkarır.
• Yalnızca belirlenmiş bir süre içerisinde istihdam oluşturur.
• Toplumsal anlamda hayat pahalılığını ortaya çıkarabilir.
• Kamusal hizmetlere karşı bir talep oluşturur.

Ekoturizmin ekonomik anlamdaki etkilerinden bahsettik. Peki, sosyal açıdan etkileri nelerdir?

Ekoturizmin Sosyal Açıdan Etkileri

Ekoturizmin sosyal açıdan düşünüldüğünde olumlu ve olumsuz etkileri bulunmaktadır. Peki, bu etkileri nelerdir? Sosyal açıdan olumlu etkileri aşağıdaki gibidir:

• Toplumsal anlamda bir altyapının oluşturulmasına olanak sağlar.
• Kültürel etkinliklerin oluşmasına fayda sağlar.
• Bölgesel anlamda kültürel öğelerin korunmasına yardımcı olur.

Peki, ekoturizmin sosyal açıdan olumsuz etkileri nelerdir?

• Kalabalıklaşmayı sağlayabilir.
• Toplumda fikir çatışmalarını ortaya çıkarabilir.
• Faydaların eşit olması sebebi ile aile, toplum ve kurum düzeyinde sorunlara sebep olabilir.

Ekoturizmin sosyal açıdan etkilerinden bu şekilde bahsedilebilir. Peki, ekoturizmin çevresel etkileri nelerdir?

Ekoturizmin Çevresel Etkileri

Ekoturizmin doğa temelli bir turizm türü olması, çevreye olan etkilerinin önemini bir hayli artırmıştır. Peki, ekoturizm nedir? sorusu kadar önemli olan, ekoturizmin çevresel etkileri nelerdir? sorusuna nasıl bir cevap verilebilir? Çevresel anlamda olumlu etkileri aşağıdaki gibidir:

• Değerli olan kaynakların korunması ve sürdürülebilir şekilde gelecek nesillere aktarılmasını sağlar.
• Kültürel, doğal ve tarihsel anlamda ön planda olan kaynakların tekrar canlandırılmasını ve öğrenilmelerine yardımcı olur.

Ekoturizmin çevresel açıdan olumlu kadar olumsuz etkileri de bulunmaktadır. Peki, çevresel açıdan olumsuz etkileri nelerdir?

• Çevre ve gürültü kirliliğinin armasına sebep olur.
• Doğal ve tarihi alanlardaki turist sayısının artması sonucunda, bu alanlardaki kalitenin düşmesine sebep olur.

Ekoturizmin olumlu ve olumsuz etkileri, bu turizm çeşidine karşı bilincin oluşturulması için oldukça önemlidir. Bu tür etkilerin iyi bir şekilde kavranması ve buna yönelik olarak çalışmaların gerçekleştirilmesi, diğer alternatif turizm çeşitlerine karşı da aynı bilinci oluşturacaktır. Peki, ekoturizmin önemi nedir?

Ekoturizmin Önemi

Ekoturizm nedir? Bir alternatif turizm türü olan ekoturizm; kitle turizme karşı olarak ortaya çıkmış ve içerisinde kültürlerarası etkileşimi artırma, doğal ve kültürel miraslara sahip çıkma, bu alanlardaki gelişmişlik seviyelerini artırarak, sürdürülebilir anlamda doğal ortamı koruma gibi pek çok faydayı barındıran bir turizm türü olarak bilinmektedir. Bu kapsamda 1965’te yorumlanmaya başlanan ve 1980’lerde tanımı yapılan ekoturizm, özellikle 1990’lı yıllardan sonra gelişme göstermiştir. Böylece ekoturizmin alternatif turizm türleri açısından öneminin çok büyük olduğundan söz edilebilir.

Ekoturizm Faaliyetleri

Ekoturizmin Dünya’da ve Türkiye’de pek çok farklı uygulama alanı ve örnekleri bulunmaktadır. Peki, genel anlamda ekoturizm faaliyetleri nelerdir?

• Doğa Yürüyüşleri: Rutin bir hayatı olan kişiler için önemli bir seçenek olan doğa yürüyüşleri ya da diğer adıyla trekking, en bilinen ekoturizm faaliyetleri arasında yer almaktadır.
• Atlı Doğa Yürüyüşü: Atlarla zaman geçirmek isteyen ekoturistler için önemli bir seçenek olarak dikkat çekmektedir.
• Kuş Gözlemciliği: Kuşları kendi doğal ortamlarında izlemek ve onlara dair bilgi edinmek için tercih edilen önemli bir seçenektir. Ülkemizde de uygulanan bu turizm çeşidi, yurtdışında daha fazla ön plandadır.
• Botanik Turizmi: Ender karşılaşılan, endemik olan bitki türlerinin görülmesi, onlar hakkında bilgi toplanılması ve botanik turizmi için oluşturulan bahçelerde turistik faaliyetlerin gerçekleştirilmesine dayanmaktadır. “Flora ve Fauna Nedir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
• Akarsu Turizmi: Rafting ve kano gibi ekstrem spor tutkunları için akarsu turizmi faaliyetleri de ekoturizm alanına dahil olmaktadır.
• Dağ Tırmanışı: Önceden eğitim alınarak gerçekleştirilen bu spor, tutkunlarının asla vazgeçemediği bir faaliyettir.
• Mağara Turizmi: Farklı doğa olayları ile oluşan mağaralar hakkında bilgi sahibi olmak ve o mağaraları ziyaret etmek, bu turizm türü kapsamında yer almaktadır.
• Hava Sporları: Balon ve yamaç paraşütü, bu sporlar arasında yer almaktadır. “Kapadokya Balon Turu” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.

Ekoturizm faaliyetleri denince akla gelen en önemli faaliyetler ve sporlar yukarıdaki gibidir. Peki, Dünya’da ekoturizm örnekleri nelerdir? Dünya’daki hangi destinasyonlar ekoturizm örnekleri arasında yer almaktadır?

Dünya’da Ekoturizm Örnekleri

Dünya’da da önemli bir yer tutan ekoturizm, bu yönde yapılan çalışmalar ile adından fazlasıyla söz ettiriyor. Peki, Dünya’da ekoturizm örnekleri açısından ön plana çıkan ülkeler hangileridir?

• İspanya: Uzun yıllar ekonomik kriz ile karşı karşıya kalan İspanya’da ayakta kalan nadir sektörlerden bir tanesi de turizmdir. Turizm sektörünün daima gelişme kazanması, elbette ki İspanya’da alternatif turizm türlerinin ortaya çıkmasına da sebep olmuştur. Bunlardan bir tanesi olan ekoturizm, İspanya’da 1990’lı yıllardan itibaren önem kazanmaya başlamıştır. İlk etapta kuş gözlemciliği ve organik çiftçilik ekoturizm uygulamaları arasında ilk sırada yer almıştır. Günümüzde de çok çeşitli ekoturizm faaliyetlerinin uygulandığı bilinmektedir.
• Karayipler: Henüz çok gelişmiş ekoturizm uygulamalarına sahip olmasalar da, gelişmişlikleri göz önünde bulunursa, Karayipler’in ekoturizm açısından gelecekte ön planda olacak destinasyonlar arasında yer alacağı rahatlıkla söylenebilir.
• İtalya: Ekoturizm uygulamaları için önemli bir zemin hazırlayan İtalya, bazı bölgeleri ekoturizm uygulamaları için ayırmış ve bu alanlarda yapılaşmaya kesinlikle izin vermemiştir. Aynı zamanda ekoturizm uygulamaları için uygun tesisleri de doğaya uygun olarak gerçekleştirmektedirler.
• Florida (Amerika Birleşik Devletleri): Tampa’da yer alan Düş Bahçeleri, Yunus Tarlaları, Deniz Dünyası Orlando ve Batı Tropik Ormanı gibi alanlar, Florida’nın ekoturizm açısından ön plana çıkan bir destinasyon olmasına fayda sağlamaktadırlar.

Dünya’da ekoturizm örnekleri denince, yukarıda yer alan 4 önemli destinasyon ilk olarak akla gelmektedir. Bunun yanı sıra; Çin, Tayvan ve Kosta Rika’da bu destinasyonlar arasında sayılmaktadır.

Türkiye’de Ekoturizm Örnekleri

Ekoturizm faaliyetlerinden sizler için yukarıda bahsetmiştik. Dünya’da ekoturizm örneklerine baktığımızda da, yukarıdaki faaliyetlerin birçoğunun uygulandığını görebiliyoruz. Peki, Türkiye’de ekoturizm örnekleri nelerdir?

• Kızılırmak Deltası ve Göksu Deltası: Bafra Samsun’da yer alan Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti, Kuş Gözlemciliği Turizmi açısından düşünülecek olursa, önemli bir ekoturizm örneğidir. Mersin’de yer alan Göksu Deltası da, kuşların göç yollarında yer aldığı için, ekoturizme örnek olarak gösterilebilir.
• Çoruh Nehri: Rafting ve Kano için, yani Akarsu Turizmi açısından önemli bir konumda yer alan Çoruh Nehri, Artvin ili sınırları içerisinde yer almaktadır. Rafting ve Kano için ortam oluşturması açısından, ekoturizme de önemli bir örnektir.
• Karain Mağarası ve Sarıkaya Mağarası: Ekoturizm açısından Mağara Turizmi’nin önemi de çok fazladır. Bu nedenle Karain ve Sarıkaya Mağarası gibi pek çok mağara, ekoturizm örnekleri arasında yer almaktadır.
• Botanik Bahçeleri: Türkiye’nin pek çok noktasında yer alan botanik bahçeleri, ekoturizm açısından önemli bir örnek oluşturmaktadır. İçerisinde geniş floralara sahip olan bu botanik bahçeleri, pek çok turistik faaliyetin gerçekleştirilmesine de olanak sağlamaktadır.

Türkiye’de ekoturizm örnekleri denince akla pek çok örnek getirilebilir. Yukarıdaki örnekler, ilk akla gelenler olmakla beraber, Türkiye’nin zenginliğini de net bir şekilde göstermektedir.

Yazar: Erdem KELEŞ

Sıkça Sorulan Sorular

Ekoturizm İmarı Nedir?

Ekoturizm imarı; ekoturizm faaliyetlerinin gerçekleştirilebilmesi için ayrılan alanlara, bölgenin idari kuruluşlarından izin alınarak, ekoturizm faaliyetlerinin ortaya konabilmesi için çeşitli yapıların ve düzenlemelerin gerçekleştirilmesidir. Bunun için bir belge hazırlanır ve hazırlanan bu belge ile ekoturizm imar izni sağlanmış olur.

Ekoturizm Alanlarına Ne Yapılabilir?

Ekoturizm alanına yapılacak olan tüm düzenlemelerin, ekosisteme ve doğal ortama uygun olması gerekir. Ekoturizm faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için yapılan bu düzenlemeler, ekoturizm imar izni ile hayata geçirilebilirken, bununla beraber gerekli olan altyapı, üstyapı ve diğer çalışmalar, ekoturizm açısından uygun olmalıdır. Süreç uzmanlar tarafından incelenmekte ve doğal ortama zarar verilmesine izin verilmemektedir.

Ekoturizm nedir? sorusuna cevap verdiğimiz içeriğimizi, bazı araştırmalardan yararlanarak hazırladık. “Ekoturizm Nedir?” konusu ile ilgili yararlandığımız araştırmaların PDF isimleri ise şu şekildedir: Engin KABATAŞ, “Kırsal Alanlarda Ekoturizm Potansiyelinin Belirlenmesi: Kırklareli İli Kofçaz İlçesi Örneği”, Fatma Gözde AKKUŞ, “Kentsel Ekoturizm ve Isparta Kentsel Ekoturizm Eylem Planı”, Cemre UYSAL, “Sürdürülebilirlik Kapsamında Ekoturizm ve Yerel Yönetimler: Samsun İli Örneği” ile Sevinç İSAYEVA ve Murad Alpaslan KASALAK, “Sürdürülebilir Turizm Yönetimi Kapsamında Yer Alan Örnek Ekoturizm Uygulamaları”.

Sizler için hazırladığımız “Ekoturizm Nedir? Ekoturizm Örnekleri” isimli içeriğimizi burada sonlandırıyoruz. Sizler de içeriğimize katkı sağlamak isterseniz, düşüncelerinizi yorum kısmından paylaşabilirsiniz. Umarız sizler için faydalı bir içerik oluşturabilmişizdir.