Çeşitli coğrafyalarla özdeşleşmiş pek çok ürün bulunur ve bu coğrafyalardan söz edince, akla ilk o ürün gelir. Bunun da ötesinde ürünün zikredilmesi durumunda, coğrafyanın da akla gelmesi, coğrafi işaret kavramını bizlere net bir şekilde göstermektedir. Coğrafi İşaretli Ürünler kapsamında verilebilecek en güzel örnekler şu şekildedir: Amasya Elması, Kayseri Pastırması, Rokfor Peyniri ve daha fazlası. Peki, genel anlamda coğrafi işaret nedir?
İçindekiler
Coğrafi İşaret Nedir?
Belirli bir bölge veya bu bölgedeki daha küçük bir alana özgü, bu alanda ün salmış olan ürünler için, coğrafi işaret kavramı kullanılmaktadır. Kalitenin fark edilmesi, alışverişte de bu kalitenin ön planda tutulması hususunda, coğrafi işaretin önemi çok büyüktür. Çünkü coğrafi işarete sahip ürünleri alırken, bir kalite unsuru göze çarpmaktadır. Bu kapsamda düşünülecek olursa; ürünün ön plana çıktığı, tanındığı ve üretim aşamalarının tamamının ya da belirli bir kısmının yapıldığı bölge veya alanlar, coğrafi işaret kavramı içerisinde yer alır ve gerek ürünün, gerekse de ürünün büyük ölçüde var olduğu bölgenin tanıtımı yapılmış olur. “Yaratıcı Şehirler Ağı – UNESCO” isimli içeriğimizi de ziyaret edebilirsiniz.
Coğrafi İşaretin Amacı ve Özellikleri
Coğrafi işaret; ürünlerin değer kazanması, sürdürülebilir bir şekilde devam ettirilmesi, üretim süreçlerindeki farklılığın ve çeşitliğin artması, üretim yapan nüfusun değerlendirilmesi ve korunması gibi daha pek çok faydayı içerisinde barındırmaktadır. Aynı zamanda taklit ürün olarak adlandırılan faaliyetin önlenmesi açısından da coğrafi işaret kavramının önemi çok büyüktür. Peki, coğrafi işaretin özellikleri nelerdir?
- Diğer ürünlerden ayırt edici olması,
- Ürünün herhangi bir coğrafyaya ait olması,
- Ürünün üretimi, içeriği ve kalitesinin anlaşılması,
- Bir pazarlama aracı olarak kullanılabilmesi,
- Turizm sektörüne fayda sağlaması,
- Kırsal alanda yaşayan halkın kalkınmasının sağlanması,
- Çevrenin korunabilmesi ve biyolojik çeşitliliğin göz ardı edilmemesi,
- Kültürel değerlerin ön planda tutulması,
- Geleneksel faaliyetlerin korunması ve
- Ürünlerin taklit edilmesinin önüne geçilmesi gibi özellikleri içerisinde barındırmaktadır.
Coğrafi işaret kavramı bu kapsamda; turizm sektörünün gelişimi, ürünlerin tanıtımı ve bölgesel kalkınmanın artırılması için çok önemlidir. Peki, coğrafi işaret kavramının içerisinde yer alan terimler ve anlamları nelerdir?
Menşe Adı Nedir?
Menşe adı; ürünün kalitesi, içeriği, nitelikleri ve diğer tüm faktörlerinin, bulunduğu bölge veya alana tabii olmasıdır. Yani menşe adında esas olan; ürünün üretim öncesi ve sırasındaki tüm değerlerinin, tabii olduğu coğrafi bölgede gerçekleştirilmesidir. Tabii oldukları coğrafi bölge veya alan dışında üretilemezler. Bu nedenle ürünün tüm üretim süreci, tabii olduğu coğrafi bölge veya alanda gerçekleşmesi zorunludur. Buna verilebilecek örnekler ise şu şekildedir: Isparta Gülü, Van Otlu Peyniri, Antep Fıstığı ve daha fazlası. “Gaziantep Mutfağı ve Özellikleri” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
Mahreç İşareti Nedir?
Ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer üretim faaliyetlerinin en az bir tanesinin, tabii olduğu coğrafi bölge ya da alanda gerçekleştirilmesidir. Menşe adı ile benzer olsa da, birbirinden farklıdır. Çünkü menşe adı; ürünün tüm üretim faaliyetlerinin tabii olunan coğrafi bölge veya alanda gerçekleştirilmesi gerektiğini belirtse de; mahreç işareti, ürünün üretim etabının en az bir tanesinin tabii olunan coğrafi bölge ya da alanda gerçekleştirilmesini belirtmektedir. Buna verilebilecek örnekler ise şu şekildedir: Antep Baklavası, Çorum Leblebisi, Isparta Halısı ve daha fazlası.
Geleneksel Ürün Adı Nedir?
Menşe adı ve mahreç işareti kapsamına dahil olmayan ve en az 30 yıl süreyle geleneksel anlamda kullanıldığı kanıtlanan isimler, Geleneksel Ürün Adı olarak tanımlanmaktadır. Geleneksel ürün adı olabilmesi için; hammadde ile malzeme ya da üretim ile işleme faaliyetlerinden bir tanesinin geleneksel olması gerekmektedir. Buna verilebilecek en önemli örnekler ise şu şekildedir: Osmanlı Şerbeti ve Türk Lokumu gibi. “Gastronomi Turizmi Nedir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
Avrupa Birliği İçerisinde Coğrafi İşaretli Ürünler
AB Ülkelerinde Tescilli Ürün Sayıları
Türkiye’de İllere Göre Coğrafi İşaretli Ürünler Listesi ve Sayıları
Coğrafi İşaretler Portalı üzerinden daha fazla bilgiye de ulaşabilirsiniz. İçeriğimizde kaynak olarak; “SANCAK Kemal, Ankara İli Çankaya İlçesinde Coğrafi İşaretli Ürünlerde Tüketici Algısı (Beypazarı Kurusu, Çubuk Turşusu, Kalecik Karası Üzümü Örneği), 2019, ANKARA“ detaylı Yüksek Lisans Tezi alınmıştır. Sizler için hazırladığımız ve yorumladığımız içeriğimizi burada sonlandırıyoruz. Umarız sizler için faydalı bir içerik oluşturabilmişizdir. Sizin memleketinizde Coğrafi İşaretli Ürünler var mı? Bunu bizimle yorum kısmından paylaşabilirsiniz.
