Belirli bir millete, topluma, etnik gruba veya çeşitli özelliklere sahip gruplara ait ya da bağlı olan kişilerin, bağlı olduğu kültürü temel alarak, diğer kültürleri, bağlı olduğu kültür çerçevesinde değerlendirmesi, etnosentrizm anlamına gelir. Etnosentrizm nedir? sorusuna kısaca bu şekilde cevap verilebilir. Ancak içerdikleri ve değerleri çerçevesinde etnosentrizm bununla sınırlı kalmaz. Peki, etnosentrizm ne demek?
İçindekiler
Etnosentrizm Nedir?
William G. Sumner tarafından ortaya atılan bu kavram; insanların kendi kültür ve değerleri ile diğer kültürleri eleştirmesi, ötekileştirmesi ve kendi kültürünü üstün tutması anlamına gelmektedir. Etnosentrizm nedir? sorusuna en kısa bu şekilde cevap verilebilir. Bunu en iyi Yugoslavya örneğinde görüyoruz. Çünkü Yugoslavya etnosentrik görüşlerin üst seviyeye çıkması sonucunda iç karışıklıklar ile karşı karşıya kalmış ve Yugoslavya dağılmadan önce meydana gelen iş savaşta yüzbinlerce kişi yaşamını yitirmiştir. Peki, etnosentrizm ile ilgili olarak bilinmesi gerekenler nelerdir?
- Etnosentrik insanlar; kendi kültürlerini, diğer kültürler nezdinde karşılaştırır ve din, dil, ırk, adet, anane ve yaşayış gibi kavramlar çerçevesinde bir değerlendirme yapar.
- William G. Sumner’ın ortaya attığı bu kavram; kültürler arasındaki bağların kopmasına sebep olabilir. Çünkü temelinde insanların kendi kültürünü üstün tutması ve diğer kültürleri ötekileştirmesi vardır.
- Buna en önemli örnek de Avrupa’dır. Avrupalı olan topluluklar, Avrupa’dan olmayan toplulukları; yaşayış, din, dil ve adet gibi pek çok kavram çerçevesinde eleştirirler. Onları Avrupalı olmadıkları için dışlarlar. Avrupalı olmakla övünmenin yanı sıra, Avrupalı olmayan toplumlarda meydana gelen gelişmeler, adımlar ve diğer faktörler de böylece görmezden gelinmiş olur.
Yukarıda etnosentrik kavramının tanımından ve etnosentrik bakış açısından bahsedildi. Buradan hareketle etnosentrizm kavramını hem olumlu, hem de olumsuz olarak nitelendirebiliriz. Olumsuz yanını içeriğimizde kavradık. Olumlu yanı ise, toplumların ya da milletlerin bağlılıklarının artmasıdır. “Vatansız Turist Nedir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
Etnosentrizm Örnekleri Nelerdir?
Günümüzde etnosentrizm kavramının karşılığı olabilecek örneklere pek çok farklı kültürde rastlamaktayız. Bazı kültürler köklü olmasalar ile bu bakış açısı ile köklü kültürleri eleştirebilmekte, kendilerini üstün tutabilmektedirler. Peki, etnosentrizm örnekleri nelerdir?
- Fransızların, Almanlardan kendilerini üstün tutması (iki kültür arasında uzun yıllardır bir çatışmanın olduğu bilinmektedir.)
- İngilizlerin, Almanlardan kendilerini üstün tutması (uluslararası yarışmalar, kongreler ve daha pek çok yerde, bu tarz çatışmaların ortaya çıktığı görülmektedir.)
- Yugoslavya’daki iç çatışmalar (kültürel çatışmaya maruz kalan ve buna direnemeyen Yugoslavya, iç karışıklık ile darbe almış ve sonrasında dağılmıştır.)
- Bir dine mensup kişilerin, başka bir dini eleştirmesi (bir dine mensup kişi ya da kişiler, kendi dinlerinin, diğer dinlerden üstün olduğunu düşünmesidir.)
Yukarıdaki örnekler, etnosentrizm için verilebilecek en basit örneklerdir ve çoğaltılabilir.
Kültürel Etnosentrizm Nedir?
Kültürlerin birbirlerinden üstün ya da da üstün olmayan çeşitli yönleri bulunmaktadır. Bu nedenle de, insanların kendi kültürlerini, diğer kültürlerden üstün tutması sonucunda, etnosentrizm kavramı ortaya çıkmıştır. Bu kavram aynı zamanda kültürel etnosentrizm olarak adlandırılmakta olup, toplumların araştırılmasında önemli bir yere sahip olmaktadır. Akabinde Antropoloji, Etnografya, Coğrafya ve Sosyoloji gibi bilimler için oldukça önemli bir kavramdır. Kültür Turizmi ve Kültürel Miras isimli içeriklerimizi de inceleyebilirsiniz.
Etnosentrik Bakış Açısı Nedir?
Etnosentrizm kavramının tanımından sizlere yukarıda bahsettik. Etnosentrik bakış açısı ise; kendi kültürünü temel alıp, diğer kültürleri ona göre değerlendirmek ve daha sonra kendi kültürünü üstün tutmaktır. Bununla ilgili diğer değerler aşağıdaki gibidir:
- Etnosentrik bakış açısına sahip olan bireyler, bu bakışı istemsiz bir şekilde gerçekleştirir ve istemsizce kendi kültürünün daha üstün ve kusursuz olduğunu düşünürler.
- Bir toplumda tüketilen yiyeceğin, diğer topluma göre uygun görülmemesi, etnosentrik bakış açısına önemli bir örnektir. Çin’de bizim için tüketilmesi iğrenç olan hayvanların, Çin’de lezzetli görülerek tüketilmesi, bizim açımızdan etnosentrik bir bakış açısıdır.
Sizler için hazırladığımız “Etnosentrizm Nedir? Kültürel Etnosentrizm Örnekleri” isimli içeriğimizi burada sonlandırıyoruz. Umarız sizlere fayda sağlayan bir içerik olmuştur. Sizler de düşüncelerinizi yorum kısmından bizlerle paylaşabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Bir kişinin kendi kültürünü diğer kültürlerden üstün tutması, kendi kültürünü temel alması ve diğer kültürleri bu açıdan değerlendirmesi anlamına gelmektedir.
Kültürünün üstün olduğunu söylemek, diğer kültürleri eleştirmek, bir kültürü değerlendirirken, sürekli kendi kültürü ile karşılaştırmak vb. davranışlar, etnosentrizm davranışları olarak adlandırılmaktadır.
Kendi kültürüne ölesiye bağlı olmak, hiçbir eleştiriye açık olmamak, köklerini her daim üstün tutmak ve diğer kültürleri daima eleştirmek anlamına gelir.
Etnosentrizmin bir diğer adı olan etnik merkezcilik; kültürüne aşırı bağlı olmak, kendi kültürünü baz alarak, diğer kültürleri değerlendirmek olarak tanımlanabilir.
Yazar: Erdem KELEŞ
