Tarihe ilgisi olan kişiler tarafından Arslantepe Höyüğü konusu fazlasıyla merak edilir. Bu höyük 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne girmiştir. Sonrasında Arslantepe Arkeolojik Alanı’nın kalıcı listeye alınması adına çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda ise Çin ev sahipliğinde 26 Temmuz 2021 tarihinde UNESCO’nun gerçekleştirdiği 44. Dünya Miras Komitesi’nde Arslantepe Höyüğü UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilmiştir. Şimdi size bu içeriğimizde Arslantepe Höyüğü nerede? Hakkında bilinmesi gerekenler gibi konulardan bahsedeceğiz.
Bu höyükte geç kalkolitik dönemden başlayarak demir çağına kadar tarihsel sürecin buluntuları yer alır. Hitit, Bizans, Roma gibi farklı medeniyetlere ev sahipliği yapan Arslantepe Höyüğü Malatya’nın Battalgazi ilçesinde yer alır. İtalya Roma Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ile Malatya Müze Müdürlüğünün iş birliğiyle her sene yazdan sonbahara kadar bu alanda kazı çalışmaları gerçekleştirilir. Bu süreçte burası Açık Hava Müzesi olarak ziyaretçilerini de kabul eder.
Arslantepe Höyüğünde Anadolu’nun ilk şehir devletlerine ait kalıntılar bulunmuştur. 2019 yılında yapılan kazı çalışmalarında ise farklı sayılarda tarihi materyaller ile eserler bulunmuştur. İtalya kazı heyetinin gerçekleştirdiği kazı çalışmalarında ok ucu, boncuk taneleri, seramik parçaları, fincanlar, kemik alet, çakmak taşları, ağırşaklar, çeşitli müzik aletleri bulunmuştur. Bunun yanında 5700 yıllık bir çocuk iskeletine de bu kazı çalışmalarında rastlanmıştır.
İçindekiler
Arslantepe Höyüğü Nerede?
Arslantepe Höyüğü Malatya ilinin şehir merkezine yaklaşık olarak 7 km uzaklıkta yer alır. Burası günümüzde Battalgazi adıyla bilinirken Eski Malatya adı ile de anılmaya devam eder. Arslantepe Höyüğünün bir diğer özelliği ise Fırat Nehri’ne son derece yakın olmasıdır. Nehir üzerinde yer alan Karakaya Baraj Gölü’nün batı kesiminde bulunan Orduzu mahallesinde bulunur.
UNESCO Malatya Arslantepe Höyüğü
Arslantepe Höyüğü M.Ö. 5000’li yıllardan başlayarak M.S. 11. Yüzyıla kadar pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Burası Doğu Anadolu’da yer alenen eski antik kentler arasında yer alır. Fırat Nehri’ne yakın olması nedeniyle tarıma elverişli bir yapısı bulunur. Sulak alanların bol olması bölgenin yerleşik hayata uygun olmasını sağlamıştır. M.S. 5. Ve 6. Yüzyıllarda bu köy Roma imparatorluğuna bağlı bir köy haline gelmiştir. Sonraki zamanlarda ise Bizans imparatorluğu için mezarlık amacıyla kullanılmıştır.
Arslantepe Höyüğü ülkemizdeki en büyük ve önemli höyükler arasında yer alır. Buradaki kazılar ilk defa 1930’lu yıllarda başlamıştır. Bu zamanlarda gerçekleştirilen kazılarda öncelikler antik kent avlusu ile giriş kapısının keşfi gerçekleştirilmiştir. Höyüğün giriş kapısının yanında bulunan iki tane aslan heykeli nedeniyle buraya Arslantepe Höyüğü ismi verilmiştir. Aslan heykellerinin karşı kısmında bir tane kral heykeli bulunur. Bunun yanında Geç Hitit döneminde de bir saray vardır. Bulunan eserler Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenir. Birebir örneklerini ise Arslantepe açık hava müzesinde görebilirsiniz.
Bölgede yer alan ilk yerleşimlere ait kalıntılar M.Ö. 5000’li yıllara kadar uzanır. Bu nedenle burası tüm dünyanın ilgisini çekmeye başlamıştır. Höyükte gerçekleştirilen kazılarda M.Ö. 3300-3000 yılları arasında olduğu düşünülen kerpiç bir saray bulunmuştur. M.Ö. 3600-3500 yıllarına ait olduğu düşünülen bir tapınak, metal birtakım eserler ve mühür baskılar bulunmaktadır. Bu bulgulardan o yıllarda Arslantepe’de aristokrasinin varlığı ile ilk devlet şeklinin olduğu tespit edilmiştir. Arslantepe höyüğünden elde edilen kalıntılar buranın Anadolu’nun ilk şehir devletlerinden biri olduğunu gösterir.
Arslantepe Höyüğü 2014 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınmış sonrasında 2021 yılında kalıcı olarak Dünya Mirası Listesi’ne girmiştir. Buradaki kazı çalışmaları günümüzde de hala devam eder. Buradan çıkarılan tarihi eserler Malatya Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.
Arslantepe Höyüğü Buluntuları
Höyükte yapılan ilk kazılar 1930’lu yıllarda gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde gerçekleştirilen kazılar özellikle Geç Hitit tabakaları üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu kazılarda taş üzerine alçak kabartmalar ile dekore edilmiş olan avlu ve giriş kapısının yanlarında iki aslan ile karşısında devrilmiş halde bulunan bir kral heykeli bulunmuştur. Bu dönem yapılan kazılarda Geç Hitit dönemine ait olan saray keşfedilmiştir.
1961 yılında LA Sapienze Üniversitesinden bir ekibin gerçekleştirmiş olduğu kazılar günümüzde hala devam eder. Burada yapılan kazı çalışmaları sonucunda kerpiç bir saray, tapınak, mühür baskıları, çeşitli kalitelerde metal eserler bulunmuştur. Saray kompleksi içerisinde arsenikli bakır alaşımlı, gümüş kakmalı hançer ve kılıç gibi silahlar bulunmuştur. Bunun yanı sıra yüksek ayaklı meyvelikler ile Mezopotamya tipi vazolar da kazılarda çıkarılmıştır. Sarayın hemen yanında M.Ö. 2900 tarihine ait kral olduğu düşünülen birinin mezarına da ulaşılmıştır. Bulunan mezarda zengin ölü hediyeler ile mezarın taş kapağı üzerinde 4 genç insan cesedi yer aldığından buranın bir kral mezarı olduğu düşünülür.
Arslantepe Höyüğü’nün Özellikleri
Tarihten önemli satır başları sunan Arslantepe Arkeolojik Alanı, UNESCO Dünya Miras Listesi‘ne alınmasının ardından çok önemli çalışmalara sahne oldu. Arkeolojik alanın genel özellikleri ise aşağıdaki gibidir:
- Arslantepe höyüğünün yüksekliği 30 metre civarındadır. Bu höyük toplamda 8 katmandan meydana gelir.
- Son Kalkolitik çağ, İlk Tunç Çağ ve Geç Hitit Döneminden önemli izler taşır.
- Buranın en önemli özelliği ise Anadolu’da kurulan ilk şehir devleti olmasıdır.
- Burada dünyanın en eski kral mezarı ile çeşitli eski kılıçlar bulunmuştur.
- Arslantepe Höyüğünde gerçekleştirilen ilk kazılar 1932 yılında Fransız ekipler tarafından gerçekleştirilmiştir.
- Dünyanın ilk kılıçlarından olan arsenik, bronz alaşımlı ve sap süslemelerine sahip kılıçlar burada bulunmuştur. Arsenik fiziksel yaralanmaların daha güçlü olmasına neden olur. Bu da arkeolojik literatürde geçer.
Yukarıda da görüldüğü gibi çok kapsamlı ve pek çok döneme ait izler taşıyan bir höyük. Bu nedenle 2021 yılının en önemli gelişmelerinden bir tanesi, Arslantepe Höyüğü’nün Dünya Miras Listesi’ne dahil edilmesidir.
Arslantepe Höyüğü Efsanesi
M.Ö. 2700-2500 yılları arasında bu kent Suriye ve Mezopotamya kültüründen koparak özgün bir kültür geliştirmiştir. M.Ö. 2000 yıllarından sonra şehir Hitit imparatorluğunun etkisine girmiştir. Dönemin Hitit Kralı olan I. Şuppiluliuma’nın Washukanni’ye düzenlemiş olduğu seferde bu şehir üs olarak kullanılmıştır. Kültürel Miras Nedir? isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
Hitit İmparatorluğunun çökmesinin ardından Geç Hitit krallıkları arasında yer alan Kammanu’nun başkenti olmuştur. Asur İmparatorluğu hükümdarı olan I. Tiglat Pileser’in saldırılarının ardından şehir Asurlulara haraç ödemek zorunda kalmıştır. Sizin için bu içerikte tarihteki önemli rolleri nedeniyle dikkat çeken Arslantepe Höyüğü hakkında pek çok konudan bahsetmeye çalıştık. Arslantepe Höyüğü nerede? gibi pek çok sorunun cevabına da yer verdik.
